Ngày 27/9 tại Tp. Phủ Lý, Bộ VHTTDL phối hợp với UBND tỉnh Hà Nam tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện 2 tiêu chí văn hóa thuộc Bộ Tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 – 2020.
 

Mô hình du lịch cộng đồng tại bản Sin Súi Hồ (Lai Châu)

Những điểm sáng tích cực

Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 26-NQ/TW và Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới ở 2 giai đoạn 2010-2015 và 2016-2020 bao gồm nhiều nội dung liên quan đến lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường và hệ thống chính trị cơ sở. Trong đó, Bộ Tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới gồm 19 tiêu chí, riêng lĩnh vực Văn hóa có 2 tiêu chí – Tiêu chí số 06 về cơ sở vật chất văn hóa và Tiêu chí 16 về văn hóa với những yêu cầu đạt chuẩn về cơ sở hạ tầng, các thiết chế văn hóa, thể thao.

Năm 2010, khi bắt đầu triển khai thực hiện chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, cả nước mới chỉ có 4.161 xã, phường, thị trấn có Nhà văn hóa, chiếm khoảng 42%. Ở cấp thôn, số thôn có Nhà văn hóa mới dừng ở con số 43%. Tính đến tháng 8/2019, cả nước đã có hơn 7.000 Trung tâm Văn hóa – Thể thao xã, chiếm hơn 73%, trong đó có hơn 5.030 Trung tâm đạt chuẩn theo quy định của Bộ VHTTDL. Đây là một trong những thống kê về cơ sở vật chất văn hóa được Bộ VHTTDL tổng kết 10 năm thực hiện hai tiêu chí văn hóa thuộc Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 – 2020.

Với quan điểm xây dựng nông thôn mới “có đời sống văn hóa phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc, tạo động lực cho phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống nông dân”, Bộ VHTTDL đã phối hợp với các Bộ, ngành liên quan tham mưu trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Phát triển văn hóa nông thôn đến năm 2015, định hướng đến năm 2020” với quan điểm kế thừa những kết quả, thành tựu đã đạt được trong công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở nông thôn; xây dựng nông thôn mới văn minh hiện đại, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc phù hợp từng vùng, miền, dân tộc và ban hành các văn bản hướng dẫn địa phương trong triển khai thực hiện.

Dựa trên khung của Bộ Tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới, nhiều địa phương đã ban hành những tiêu chí riêng, đặc thù phù hợp với điều kiện, văn hóa của vùng, miền, dân tộc. Có những tiêu chí của địa phương còn cao hơn Bộ Tiêu chí quốc gia. Tiêu biểu như Quảng Ninh về tiêu chí số 06 yêu cầu ở các thiết chế văn hóa có cảnh quan đẹp, tường rào bằng cây xanh, có hoạt động văn hóa thể thao thu hút đông đảo người dân, có biện pháp giữ gìn phát huy bản sắc văn hóa truyền thống. Huyện Nghi Xuân (Hà Tĩnh) đề ra tiêu chí xã nông thôn mới phải có CLB văn hóa văn nghệ hoạt động hiệu quả, thu hút đông đảo nhân dân tham gia…

Phát huy giá trị văn hóa

Xác định người dân là chủ thể trong sáng tạo và hưởng thụ các giá trị văn hóa, công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở luôn gắn bó mật thiết với cộng đồng dân cư. Trong đó Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” là nhiệm vụ cốt lõi, 5 nội dung, 7 phong trào cùng với 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới đã bao trùm, tác động đến mọi lĩnh vực, thành phần xã hội. Nhiều địa phương đã xây dựng gia đình văn hóa điển hình, mẫu mực, có thành tích xuất sắc trong công tác, lao động sản xuất, làm kinh tế giỏi, gương mẫu chấp hành các chủ trương, chính sách nhà nước, các phong trào của địa phương. Đồng thời, củng cố và phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở; tạo điều kiện để người dân ở vùng nông thôn tham gia nhiều hơn vào các hoạt động văn hóa thể thao và sáng tạo, bảo tồn, truyền dạy các loại hình văn nghệ dân gian truyền thống…

Những cách làm sáng tạo riêng trong bảo tồn phát huy các giá trị văn hóa, văn nghệ truyền thống góp phần phát triển du lịch cộng đồng, mô hình CLB văn nghệ phục vụ du lịch cộng đồng đã được triển khai tại bản Lác (Mai Châu, Hòa Bình), bản Sin Súi Hồ (huyện Phong Thổ, Lai Châu), bản Mểm (Tp. Điện Biên), bản Pác Ngòi (Ba Bể, Bắc Kạn)… Bên cạnh đó, nhiều địa phương đã hình thành các tuyến du lịch trải nghiệm làng quê nông thôn mới gắn với giữ gìn văn hoá truyền thống và các trò chơi dân gian hoặc tổ chức các tuyến du lịch trải nghiệm làng quê nông thôn mới gắn với giữ gìn văn hóa truyền thống và các trò chơi dân gian, từ đó, đã tạo điều kiện thu hút người dân tham gia thường xuyên hơn vào các phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao như tại thôn Phong Giang, xã Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh.

Theo đánh giá của Bộ VHTTDL, sau 10 năm triển khai, việc thực hiện 2 tiêu chí văn hóa trong xây dựng nông thôn mới đã góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản, tích cực xây dựng nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, tổ chức lễ hội, rút ngắn khoảng cách chênh lệch mức hưởng thụ văn hóa của đồng bào vùng nông thôn với thành thị…

Nguyễn Hương

Nguồn: Vietnamtourism.gov.vn