Nơi ươm mầm tri thức, căn cứ cách mạng
Di tích Trường Bồ Đề tọa lạc trên đường Trần Hưng Đạo, phường Quảng Trị (Quảng Trị).
Ngôi trường được Hội Phật giáo tỉnh Quảng Trị xây dựng năm 1959, từ sự đóng góp của tăng ni, phật tử và nhân dân địa phương thông qua phong trào tiết kiệm “Gạo bồ đề”.
Ngay từ những năm đầu hoạt động, Trường Bồ Đề đã đón hàng nghìn học sinh, trong đó có nhiều trẻ mồ côi, hoàn cảnh khó khăn, được nuôi dạy và chăm sóc tận tình, chu đáo.
Di tích Trường Bồ Đề tọa lạc trên đường Trần Hưng Đạo, phường Quảng Trị (Ảnh: Nhật Anh).
Trong kháng chiến chống Mỹ, Trường Bồ Đề trở thành căn cứ cách mạng bí mật, điểm hẹn, nơi liên lạc cho các hoạt động đấu tranh. Dù kẻ thù nhiều lần đàn áp, bắt bớ nhưng tinh thần quật cường của thầy, trò Trường Bồ Đề vẫn không lay chuyển.
Mùa hè đỏ lửa 1972, Trường Bồ Đề một lần nữa ghi dấu trong lịch sử khi trở thành “pháo đài” kiên cố của quân ta.
Với vị trí án ngữ trên trục đường quan trọng vào thị xã Quảng Trị (nay là phường Quảng Trị), Trường Bồ Đề là chốt chặn quan trọng, tại đây đã xảy ra những cuộc giành giật sinh tử để ngăn chặn đường tiến công của địch.
Trường Bồ Đề là chứng tích hiếm hoi còn sót lại sau cuộc chiến 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị (Ảnh: Nhật Anh).
Trải qua mưa bom, bão đạn, thị xã Quảng Trị gần như bị san phẳng, Trường Bồ Đề là một trong số ít công trình còn tồn tại đến ngày nay.
Cựu chiến binh Lê Thanh Hùng (81 tuổi, trú tại xã Gio Linh, Quảng Trị) là một trong những người trực tiếp tham gia chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị. Với ông, mùa Hè đỏ lửa năm 1972 mãi là ký ức không thể phai mờ, vừa bi tráng, hào hùng, vừa chất chứa nỗi đau thương mất mát.
“Trong 81 ngày đêm mùa hè đỏ lửa 1972, Trường Bồ Đề như một “pháo đài” giữa mưa bom bão đạn. Lớp học trở thành nơi trú ẩn, cứu thương, kho lương thực. Mỗi bức tường, viên gạch đều thấm đẫm máu và mồ hôi của biết bao chiến sĩ”, ông Hùng nói.
Thành cổ Quảng Trị sau 81 ngày đêm mùa Hè đỏ lửa năm 1972 (Ảnh: Tư liệu).
Theo tư liệu tại Bảo tàng Thành cổ Quảng Trị, chỉ trong 81 ngày đêm (28/6 – 16/9/1972), Mỹ và chính quyền Việt Nam cộng hòa đã trút xuống khu vực Thành cổ và thị xã Quảng Trị hàng trăm ngàn tấn bom, đạn, tương đương sức công phá của nhiều quả bom nguyên tử.
Những dấu tích còn in hằn sau hơn nửa thế kỷ
Lãnh đạo Ban Quản lý Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn và Thành cổ Quảng Trị, cho biết năm 1986, Trường Bồ Đề được xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia.
Đến năm 2013, nơi đây trở thành một phần trong quần thể Di tích Quốc gia đặc biệt “Thành cổ Quảng Trị và những địa điểm lưu niệm sự kiện 81 ngày đêm năm 1972”.
Trường Bồ Đề còn nguyên những mảng tường lỗ chỗ vết bom, đạn (Ảnh: Nhật Anh).
Hơn nửa thế kỷ trôi qua, Trường Bồ Đề vẫn lặng lẽ đứng đó, những bức tường loang lổ vết đạn, mảng bê tông sứt mẻ. Các phòng học sót lại đều bị thủng các mảng tường lớn, nhìn được ra nhà dân xung quanh, trần bê tông bị bom đạn dội thủng, cầu thang lên xuống chỉ còn một phần.
Mỗi vết nứt, mỗi lỗ thủng trên các bức tường của di tích Trường Bồ Đề là một trang sử sống, nhắc nhở thế hệ hôm nay về sự khốc liệt của chiến tranh và ý chí kiên cường của những người lính đã từng bám trụ, anh dũng chiến đấu .
Ngày nay, di tích Trường Bồ Đề là điểm đến của đông đảo du khách, cựu chiến binh, thân nhân liệt sỹ và thế hệ trẻ, là nơi tưởng niệm một thời hoa lửa, tri ân những người đã ngã xuống vì độc lập, tự do của Tổ quốc.
“Được nghe những câu chuyện ở Thành cổ Quảng Trị và chứng kiến những vết bom đạn còn nguyên ở Trường Bồ Đề, mới thấy chiến tranh ác liệt như thế nào. Nền hòa bình, độc lập được đánh đổi bằng xương máu của biết bao anh hùng, liệt sỹ, thế hệ trẻ hôm nay cần trân trọng và biết ơn, tri ân những người đã ngã xuống”, chị Nguyễn Thị Thùy Trang, một du khách chia sẻ.
Di tích Trường Bồ Đề đang được cải tạo, tu bổ (Ảnh: Nhật Anh).
Cuối năm 2024, UBND tỉnh Quảng Trị phê duyệt dự án tôn tạo Khu di tích Quốc gia đặc biệt Thành cổ Quảng Trị cùng các địa điểm lưu niệm sự kiện 81 ngày đêm, trong đó có Trường Bồ Đề.
Tại đây sẽ tu bổ, gia cố chống xuống cấp, cải tạo sân vườn, xây mới cổng, tường rào và các hạng mục phụ trợ. Công tác thi công đang được triển khai khẩn trương.
Việc tôn tạo, bảo tồn các di tích sẽ góp phần phát huy giá trị lịch sử, đưa Thành cổ Quảng Trị và Trường Bồ Đề trở thành điểm đến du lịch lịch sử – văn hóa đặc sắc ở Quảng Trị, minh chứng sống động để giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ.
Thông tin từ Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Quảng Trị, quá trình khảo sát công trình tu bổ, cải tạo các hạng mục tại Di tích Thành cổ Quảng Trị và Trường Bồ Đề, lực lượng chức năng phát hiện nhiều hài cốt liệt sỹ.
Từ ngày 14 đến 22/9, đơn vị tìm kiếm phát hiện 6 hài cốt liệt sỹ tại Thành cổ Quảng Trị và 2 hài cốt liệt sỹ tại khuôn viên di tích lịch sử Trường Bồ Đề.
Các hài cốt được chôn sâu 0,6-1m, bọc trong tăng, võng dù bộ đội, kèm theo nhiều di vật như xẻng bộ binh, mũ cối, hộp tiếp đạn AK… Các hài cốt liệt sỹ đã được đưa về quàn tại Nhà văn hóa khu phố 3, phường Quảng Trị và nhà tiếp đón Khu di tích Quốc gia đặc biệt Thành cổ Quảng Trị.
Nguồn: Dantri
