Dãy Alps – con rồng lớn châu Âu

Alps là dãy núi cao nhất châu Âu, phía tây bắt đầu từ Nice đi qua biển Bắc Italy, miền nam Thuỵ Sĩ, Liechtenstein, miền nam Đức và dừng lại ở thung lũng Wien của Áo. Tổng chiều dài là 1.200 km. Thế núi hùng vĩ, chiều ngang dài 120-200 km, có nơi 300 km. Độ cao so với mặt nước biển là 3.000 m.

Matterhorn – “Ngọn núi Chúa” của dãy Alps.

Đoạn giáp biên giới Thuỵ Sĩ và Áo có những ngọn núi cao nhất, là nơi tập trung khoảng 10 ngọn núi cao chừng 4.000 m, trong đó đỉnh Matterhorn là đỉnh cao nhất. Đỉnh núi này đứng sừng sững so với các đỉnh núi khác, bốn bề là vách núi dựng đứng, mỏm núi cao ngất chọc lên trời xanh, được mệnh danh là “Ngọn núi Chúa”. Nằm giữa biên giới Pháp – Italy là ngọn Blanc, một trong những ngọn núi cao nhất trong dãy Alps, có độ cao 4.807 m so với mặt nước biển. Nơi đây, bất kể mùa hè hay mùa đông, đỉnh núi quanh năm tuyết phủ trắng xoá. Trong ngôn ngữ tiếng Pháp và Italy, Blanc có nghĩa là Trắng.

Dãy Alps ngoài nhánh chính chạy từ tây sang đông, còn có bốn nhánh phụ chạy ngang theo hướng trung nam châu Âu. Một nhánh vươn vào bán đảo Iberia, gọi là dãy Pirineos, một nhánh nữa cũng là nhánh quan trọng hình thành bán đảo Italy, gọi là dãy Appennino. Nhánh núi chạy về phái đông nam vắt ngang mặt tây của bán đảo Bangan đi vào Địa Trung Hải, đi qua đảo Kriti và Cyprus, đến thẳng bán đảo Asia Minor được gọi là nhánh Dinalic Alps. Còn nhánh núi chạy về phía tây tạo thành hình vòng cung gọi là nhánh Carpathian.

Hồ Alps ở Thuỵ Sĩ.

Alps có những hồ nước tuyệt đẹp. Do vài chục nghìn năm trở lại đây, châu Âu trải qua nhiều lần đóng băng, dãy Alps bị đóng dưới những lớp băng dày. Nơi đây tạo nên những chiếc hồ băng tuyệt đẹp. Cả dãy Alps có hơn 1.200 dòng sông băng với tổng diện tích 3.600 km2. Những dòng sông băng lớn khi di chuyển về vùng hạ lưu mang theo những tảng lớn. Băng tan khiến những vật thể bị đóng băng chìm xuống, gây tắc nghẽn dòng chảy, tạo nên những chiếc hồ tự nhiên tuyệt đẹp như hồ Lemam, hồ Sulisi.

Về mặt địa lý, Alps nằm giữa khu vực ôn đới và á nhiệt đới. Khí hậu hai đầu bắc nam khác nhau rõ rệt. Có thể coi đây là ranh giới phân tuyến khí hậu vùng Trung Âu ẩm ướt và Nam Âu khô hanh. Do độ cao so với mặt nước biển rất cao, càng lên cao nhiệt độ càng giảm. Từ chân núi lên đến đỉnh núi khí hậu có sự thay đổi rõ rệt. Cảnh vật, thiên nhiên cũng biến đổi theo. Miền Nam Alps có độ cao so với mặt biển dưới 800 m. Thực vật chủ yếu thuộc rừng cây lá to của vùng á nhiệt, cao hơn nữa là thực vật lá kim và trên đỉnh núi là nơi băng giá phủ quanh năm.

Đường bộ xuyên qua dãy Alps.

Dãy Alps là hệ núi nằm vắt ngang châu Âu theo hướng đông – tây nên gây trở ngại cho giao thông nam – bắc. Alps có nhiều thung lũng và triền đồi để làm nơi giao thông chủ yếu của bắc và nam, như khe núi Saint Gotthard có độ cao 2.112 m, khe núi Simdon có độ cao 2.009 m… Thế kỷ XIX có thêm một số đường hầm ở vài khe núi để phục vụ giao thông như Saint Gotthard Simplon. Đường sắt xuyên núi được xây từ năm 1872, hoàn thành năm 1882 với tổng chiều dài 14,9 km, được xây dựng ở một ngọn núi cao 1.154 m. Đường bộ xuyên núi được xây dựng năm 1969 và hoàn thành năm 1980 với tổng chiều dài 16,3 km. Con đường xuyên núi này là con đường dài nhất thế giới hiện nay với thiết kế 2 làn xe chạy, một giờ có thể qua lại 1.800 chiếc.

Đường xuyên núi được xây dựng hiện đại, kiểm tra xử lý bằng hệ thống điện tử với hai trung tâm điều khiển đặt ở hai đầu hầm. Khe Simplon nằm ở biên giới Thuỵ Sĩ và Italy. Nơi đây xây dựng một số tuyến đường sắt xuyên núi trên một sườn núi có độ cao 705 m. Năm 1992, toàn tuyến đường được xây xong với tổng chiều dài 19,8 km, là một tuyến đường sắt xuyên núi dài nhất thế giới. Những tuyến đường xuyên núi làm cho Alps không còn là tấm bình phong ngăn cách nữa. Giao thông giữa Nam, Trung và Bắc Âu trở nên thuận lợi và nhộn nhịp hơn. Bản thân các đường hầm này trở thành điểm tham quan cho các du khách.

(Theo sách Những nền văn minh thế giới)