Đến với bản làng Hà Nhì đen, du khách không những được ngắm vẻ đẹp của núi rừng hùng vĩ mà còn cảm nhận được nhiều nét độc đáo của văn hoá cổ truyền, cuộc sống gắn bó với thiên nhiên thể hiện qua cách cư trú, đặc biệt là bộ trang phục mang nhiều nét khác lạ so với các dân tộc ít người sinh sống ở miền núi phía Bắc.
Độc đáo mái tóc phụ nữ Hà Nhì đen
Ngoài bộ trang phục truyền thống, phụ nữ Hà Nhì đen rất chú ý đến khâu trang điểm trên mái tóc, sáng tạo ra bộ tóc giả, chiếc mũ, kiểu khăn nhằm mục đích làm đẹp, đồng thời thể hiện những khác biệt về tuổi tác và tình trạng hôn nhân. Người phụ nữ Hà Nhì đen không có bộ trang phục sặc sỡ như người nhóm Hà Nhì Cồ Chồ, Hà Nhì Lạ Mí hay Mông Hoa, Dao Đỏ… Nam và nữ đều mặc quần, áo được làm bằng vải chàm do đồng bào tự dệt và cắt may lấy. Chúng trông rất giản tiện và ít hoa hòe.
Điều gây ấn tượng nhất trong cách làm đẹp, trang điểm của phụ nữ Hà Nhì đen chính là mái tóc của họ. Đó là bộ tóc giả được bện bằng sợi tách ra từ vỏ, rễ cây trong rừng. Mỗi cuộn tóc giả có đến hàng chục sợi dây nhỏ. Đồng bào khai thác một số loại cây cỏ đặc biệt để chế biến, chiết xuất thành thuốc nhuộm. Họ đổ thuốc vào một cái máng gỗ rồi nhúng tóc giả vào nhuộm nhiều lần sao cho chúng có màu đen bóng nhìn giống như tóc thật. Trong ngôi nhà của người Hà Nhì đen ta thường thấy vài ba bộ tóc giả đã nhuộm và chưa nhuộm chàm treo trên vách. Bộ tóc giả sau khi thấm đượm sắc chàm sẽ được chủ của nó mang ra tỉa tóc, cắt hoàn chỉnh rồi mới đem dùng. Vì vậy, để có bộ tóc giả ưng ý, đúng kiểu, đồng bào phải tốn khá nhiều thời gian và công sức.
Những cô gái đến tuổi trưởng thành, để trang điểm cho vẻ đẹp nữ tính của mình, ngoài những đồ trang sức thì không thể thiếu bộ tóc giả điệu nghệ, kiểu cách trên đầu. Mỗi khi muốn đeo bộ tóc giả vào thì chị em xõa mái tóc của mình xuống phía bên phải rồi kết nối, bện chặt chúng lại với nhau, tạo ra mái tóc dài đến chấm đất. Phía cuối của mái tóc giả được buộc lại thành 3 chùm giống như bông cúc vạn thọ. Ngày thường cũng như ngày hội, phụ nữ đều không rời bộ tóc giả. Họ cuộn bộ tóc giả thành từng khoanh trên đầu. Thỉnh thoảng, chị em xổ ra chải chuốt lại cho thẳng rồi vấn lại để tóc khỏi bị sà xuống phía trán. Phủ bên ngoài mái tóc là tấm khăn vuông bằng vải nhuộm chàm, khích thước mỗi chiều khoảng 40-60cm, ở rìa và bốn góc khăn thường thêu hoa văn hình ô vuông hay lượn sóng, dích dắc, gắn thêm các tua chỉ màu hay đính thêm những hạt cườm màu.
Chiếc mũ làm đẹp cho bé gái
Ngoài việc trang điểm cho chính mình, phụ nữ dân tộc Hà Nhì đen không quên sắm sửa, làm đẹp cho con gái yêu bằng chiếc mũ đặc biệt. Chúng có kiểu dáng, sắc màu và chất liệu rất độc đáo. Đây là chiếc mũ được làm bằng nhiều chất liệu khác nhau. Lớp trong lót vải thổ cẩm dày, bên ngoài trang trí bằng nhiều chùm len có màu sắc sặc sỡ, giữa những chùm len còn có những đồng bạc trắng và những hạt cườm nhựa ngũ sắc.
Trang phục của chị em và các bé gái gần giống về kiểu cách nhưng khác nhau về màu sắc. Nếu quần áo của phụ nữ có màu chàm đen thì trang phục thiếu nữ có màu chàm xanh. Trên chóp mũ còn gắn chùm len như bông hoa xòe ra. Cùng với trang phục, chiếc mũ xinh xắn này làm cho các em gái nổi bật hẳn lên. Những lúc rảnh rỗi, chị em thường ngồi bện tóc giả hoặc kết sợi len làm mũ cho con gái. Chiếc mũ của các em gái Hà Nhì đen nhìn giống như một bông hoa rừng khoe sắc rực rỡ, được trau chuốt bằng nghệ thuật trang trí hết sức tinh tế, sống động. Theo quan niệm của đồng bào, chiếc mũ này chẳng những làm đẹp cho các bé gái mà còn trừ tà ma, xui xẻo, bảo vệ sức khoẻ, mang lại điều an lành, tốt đẹp cho con cái. Chiếc mũ càng đẹp thì càng thể hiện tài khéo tay, sự cần mẫn của người mẹ. Có thể nói rằng, các bé gái là những người ăn mặc đẹp nhất trong cộng đồng người Hà Nhì đen.
Mái tóc của người mẹ, chiếc mũ của bé gái là những sáng tạo văn hóa có giá trị nghệ thuật cao, tạo ra nét khác lạ, độc đáo, thể hiện bản sắc văn hóa của người Hà Nhì đen. Đến các bản làng của đồng bào, dù trong lễ hội hay trong cuộc sống thường nhật, ta vẫn thấy các chị em và các bé gái mang tóc giả và đội chiếc mũ trên đầu, làm cho bản làng của họ trở nên quyến rũ, hấp dẫn trong con mắt của du khách./.
Nguồn: Vietnamtourism.gov.vn
