Du lịch trong nước

Du lịch trong nước, tin tức du lịch trong nước, các tour du lịch trong nước, các địa điểm du lịch trong nước hấp dẫn được chúng tôi tổng hợp và đưa tin hàng ngày đến cho khách du lịch trên khắp mọi miền đất nước có được thông tin du lịch trong nước để có những thông tin hữu ích nhất cho mình và gia đình khi quyết định chọn chuyến du lịch trong nước cho mình và người thân

Bảo tồn trang phục truyền thống qua sản phẩm du lịch

Không được sử dụng thường xuyên, trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số dần biến đổi, thậm chí biến mất khỏi cộng đồng. Nhằm đưa trang phục truyền thống của các dân tộc trở nên phổ biến hơn, nhiều địa phương đã xây dựng các sản phẩm du lịch đặc thù trên cơ sở lựa chọn, khai thác những giá trị văn hóa đặc trưng.


Nét đẹp trang phục truyền thống của người Dao Tiền, tỉnh Cao Bằng.

Tính tiện dụng và phổ biến của trang phục may sẵn hiện nay đã khiến những bộ trang phục dân tộc dần trở thành lễ phục và mang tính trình diễn trong các dịp lễ tết, ngày hội văn hóa, liên hoan nghệ thuật. Ngồi thao tác kỹ thuật se sợi lanh bên khung cửi trong ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các dân tộc vùng Đông Bắc tại tỉnh Lạng Sơn, chị Giàng Thị Say, người H’Mông đến từ xã Cán Tỷ, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang cho biết, quy trình làm một bộ trang phục truyền thống của người H’Mông rất kỳ công, tốn nhiều thời gian, từ se lanh, dệt sợi, nhuộm vải, thêu may, trang trí họa tiết… Vì vậy, tuy trang phục truyền thống vẫn được sử dụng nhưng được cải tiến khá nhiều.

Bộ váy chị đang mặc là một minh chứng cụ thể. Chất liệu vải công nghiệp được may theo kiểu dáng truyền thống. Các phụ kiện, hoa văn, họa tiết và cách phối đồ cũng đan xen nhiều kiểu dáng mới lạ, cách tân.

Không chỉ là dấu hiệu định danh dân tộc, trang phục truyền thống còn chứa đựng các giá trị đặc trưng về văn hóa tộc người. Mỗi bộ trang phục đều có câu chuyện riêng, chứa đựng các thông điệp về cuộc sống và tư duy sáng tạo của cộng đồng. Hệ thống ký hiệu, hoa văn, họa tiết trang trí trên trang phục còn phản ánh môi trường sinh tồn cũng như bao hàm niềm tin tâm linh, tín ngưỡng và các giá trị tinh thần của dân tộc đó.

Nhưng đang có một thực tế là, ở những địa phương có sự giao thoa văn hóa, đan xen nhiều dân tộc cùng sinh sống, mức độ lai tạp và biến đổi trang phục truyền thống nơi đó rất mạnh. Sự pha trộn làm biến dạng các yếu tố gốc, làm mất đi yếu tố đặc trưng thậm chí rất khó nhận biết trang phục của dân tộc nào.

Trước thực trạng này, việc bảo tồn trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số đang được thực hiện bằng nhiều giải pháp. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Đề án bảo tồn trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số Việt Nam, thực hiện đến năm 2030. Một trong những mục tiêu là bảo tồn, phát huy và sử dụng trang phục truyền thống phổ biến hơn trong cuộc sống của đồng bào các dân tộc thiểu số.

Để bảo tồn và tăng tính phổ biến của trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số, nhiều địa phương, đơn vị cũng đã có những cách làm phù hợp. Trường Phổ thông dân tộc nội trú trung học phổ thông huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên hiện đang nuôi dưỡng và giáo dục hơn 400 con em đồng bào dân tộc H’Mông, Thái, Hoa, Khơ Mú, Dao…

Để thuận tiện trong học tập và sinh hoạt, học sinh sử dụng trang phục hiện đại hằng ngày. Tuy nhiên, nhà trường cũng quy định các em mặc trang phục truyền thống dân tộc vào thứ hai hằng tuần và những ngày lễ, tết trong năm.

Trong bối cảnh du lịch được xác định là ngành kinh tế, văn hóa bản địa là nguồn lực và tài nguyên dồi dào để phát triển du lịch, nhiều địa phương chọn giải pháp phát triển văn hóa du lịch tại vùng dân tộc thiểu số, xây dựng một số mô hình bảo tồn giá trị văn hóa bản địa. Cao Bằng là một điển hình cho hướng đi này. Chính quyền địa phương hướng dẫn bà con lựa chọn, khai thác những nét đặc trưng trên trang phục truyền thống tạo nên các sản phẩm du lịch mới.

Cộng đồng người Dao Tiền ở xóm Hoài Khao, xã Quang Thành, huyện Nguyên Bình, bắt tay vào làm du lịch cộng đồng chưa lâu, nhưng xóm nhỏ đã đón nhiều đoàn khách đến lưu trú, trải nghiệm các sản phẩm du lịch liên quan đến trang phục truyền thống, khá thú vị. Sức hấp dẫn của du lịch đến từ việc trải nghiệm, thực hành về kỹ thuật nhuộm vải chàm, thêu họa tiết, in hoa văn truyền thống bằng sáp ong.

Bên cạnh đó, bà con biết cách khai thác các họa tiết mô phỏng dấu chân hổ, hoa cúc, hình răng cưa… đưa lên các sản phẩm lưu niệm như túi, ví, khăn, vỏ gối; đồng thời kể được các câu chuyện thú vị liên quan đến văn hóa tộc người từ những hình tượng biểu trưng này.

Tương tự, tại không gian trưng bày, giới thiệu và bán sản phẩm truyền thống làng văn hóa cộng đồng Khuổi Khon, xã Kim Cúc, huyện Bảo Lạc, trang phục truyền thống được làm thủ công cũng được khai thác như một sản phẩm du lịch. Bên cạnh y phục truyền thống nguyên bản được bày bán với giá trị kinh tế cao, vải thổ cẩm, họa tiết, hoa văn mang tính biểu tượng của người Lô Lô được ứng dụng làm túi đựng điện thoại, khăn địu em bé, khăn trải ga gối… Bà con đã chủ động giao lưu, hướng dẫn du khách thử mặc trang phục truyền thống, cách dệt vải, chia sẻ về kỹ thuật quấn khăn đội đầu ba lớp.

Liên quan đến bảo tồn trang phục truyền thống, một số địa phương cũng có định hướng phục dựng vùng nguyên liệu trồng bông và nghề dệt, nhuộm vải thủ công.

Khai thác bản sắc trang phục truyền thống như một sản phẩm du lịch là một trong những giải pháp góp phần bảo tồn trang phục truyền thống, nhưng chưa đủ mạnh mẽ để kích cầu mua sắm, tạo động lực để bà con phục hồi nghề dệt may truyền thống.

Thời gian tới, để công tác bảo tồn hiệu quả hơn, ngành văn hóa cần có những nghiên cứu bài bản, hệ thống về các thành tố văn hóa đặc trưng trên trang phục, ý nghĩa nghệ thuật thêu và trang trí hoa văn, từ đó hướng dẫn bà con cách khai thác có chọn lọc, thiết kế những sản phẩm thời trang vừa bảo đảm tính chân thực vừa kế thừa, quảng bá được những giá trị đặc sắc của trang phục truyền thống. Việc đào tạo nâng cao tay nghề cắt may để phụ nữ dân tộc thiểu số làm được các sản phẩm tinh xảo, bắt mắt, thời trang cũng rất quan trọng.

Rộng hơn, các tỉnh tương đồng về văn hóa, địa hình có thể nghiên cứu liên kết tạo thành vùng nguyên liệu, chuỗi quy trình sản xuất từ trồng bông, dệt vải, giã lanh, se sợi, thêu thùa cùng khai thác chất liệu, các yếu tố đặc trưng trên trang phục truyền thống, vận dụng kỹ thuật thêu hay ghép vải… trong sáng tạo để thiết kế những sản phẩm thời trang mang đặc trưng văn hóa vùng, từ đó hình thành thương hiệu và nâng cao giá trị cho sản phẩm du lịch.

Ngọc Liên

Nguồn: Dulichvn

Độc đáo Lễ hội Mở cửa biển ở Cô Tô

Lễ hội Mở cửa biển đang được giữ gìn và phát huy như một truyền thống tốt đẹp của người dân xã Thanh Lân, huyện đảo Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh vào dịp đầu xuân năm mới. Lễ hội có ý nghĩa đặc biệt với nghi thức xuất quân, mở cửa biển cho những chuyến tàu vươn khơi xa, hy vọng về một mùa đánh bắt bội thu.


Lễ hội Mở cửa biển ở xã đảo Thanh Lân, Cô Tô.

Lễ hội Mở cửa biển xã Thanh Lân năm 2025 bắt đầu với các hoạt động truyền thống như lễ cúng tế cho cá Ông (cá voi) và thần Biển, cùng việc dâng hương biểu hiện lòng biết ơn đối với biển cả, thiên nhiên và các vị thần linh. Sau phần lễ, ngư dân bắt đầu ra khơi đánh bắt thủy sản nhờ sự ủng hộ và che chở từ các vị thủy thần linh thiêng.

Lễ xuất quân Mở cửa biển cùng niềm mong ước một năm mưa thuận gió hòa, trời yên biển lặng, lộc trời đầy khoang, mang ấm no đến mọi nhà; đồng thời tạo khí thế lao động sản xuất cho ngư dân trên đảo ngay từ những ngày đầu năm mới. Đây cũng là hoạt động mang đậm nét đẹp văn hóa truyền thống, là sợi dây kết nối đời sống tinh thần của cộng đồng. Lễ hội Mở cửa biển gắn với niềm tin, tín ngưỡng của người dân vùng biển Thanh Lân tôn thờ cá Ông, nhất là những người mưu sinh bằng nghề đi biển, thường xuyên phải đối mặt với hiểm nguy.

Được biết, tục thờ cá Ông là tín ngưỡng dân gian của cư dân ven biển Việt Nam. Cá Ông là danh xưng tôn kính, hàm chỉ về cá voi, động vật sống ở biển được ngư dân tôn thờ bởi tín niệm về sự giúp đỡ, phù hộ đối với những người đi biển, nhất là khi họ gặp nạn giữa biển khơi. Trong dân gian lưu truyền nhiều câu chuyện về sự giúp đỡ thần kỳ của loài cá này đối với con người và mỗi khi phát hiện cá voi chết, ngư dân miền biển đều chôn cất cẩn thận.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Thanh Lân Nguyễn Mạnh Tuấn cho biết: Lễ hội Mở cửa biển là nét văn hóa đặc sắc khắc họa đời sống tinh thần phong phú của ngư dân miền biển, góp phần quảng bá hình ảnh du lịch của Thanh Lân đến gần hơn với du khách. Đồng thời là cơ hội để xã Thanh Lân tiếp tục chuyển mình mang lại những trải nghiệm, hình ảnh tốt đẹp và tạo dựng thương hiệu một điểm đến du lịch uy tín, hấp dẫn. Bên cạnh đó, các hoạt động văn hóa, thể thao, các sự kiện kích cầu du lịch… sẽ tạo nên một không khí vui tươi, phấn khởi, động lực để thi đua phát triển kinh tế; giúp người dân yên tâm bám biển, bám đảo xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.

Trưởng phòng Văn hóa, du lịch và Khoa học, công nghệ huyện Cô Tô Nguyễn Hải Linh chia sẻ: “Việc phục dựng và phát huy giá trị của Lễ hội Mở cửa biển nhằm giữ gìn văn hóa truyền thống cũng như nghi thức mang đậm tín ngưỡng dân gian của ngư dân vùng biển đảo, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân, khơi dậy tinh thần đoàn kết và là dịp để bày tỏ lòng thành kính, biết ơn đối với biển khơi. Đây cũng là dịp để người dân gửi gắm nguyện cầu mong cho quốc thái, dân an, cuộc sống no ấm, sung túc”.

Lễ hội Mở cửa biển cũng là dấu mốc văn hóa đặc sắc khắc họa đời sống tinh thần phong phú của ngư dân miền biển, tiếp tục nâng cao nhận thức cho nhân dân về tầm quan trọng trong việc bảo vệ môi trường thiên nhiên biển đảo cùng các giá trị to lớn mà biển mang lại. Đây cũng là cơ hội để giới thiệu, quảng bá hình ảnh, con người và các giá trị văn hóa truyền thống của xã đảo Thanh Lân đến với du khách trong nước và quốc tế, góp phần phát triển kinh tế- xã hội và bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới biển đảo của Tổ quốc.

Bài và ảnh: Lương Quang Thọ

 

Nguồn: Dulichvn

Đặc sắc ẩm thực dân tộc

Cùng với các yếu tố thuận lợi về cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, nét văn hóa độc đáo, thì sự đa dạng về ẩm thực của các dân tộc với những món ăn mang đậm hương vị núi rừng Tây Bắc, đã làm tăng sức hấp dẫn, mời gọi du khách tìm về khám phá và trải nghiệm vùng đất Sơn La.


Trưng bày ẩm thực dân tộc tại Lễ hội Hết Chá, tổ dân phố Na Áng, phường Đông Sang, thị xã Mộc Châu.

Sơn La, nơi sinh sống lâu đời của 12 dân tộc, mỗi dân tộc có những món ăn đặc trưng, cách chế biến riêng biệt, tạo nên một bức tranh ẩm thực đa dạng, phong phú và đầy màu sắc. Đặc biệt, phải kể đến các món: Bánh dày, thắng cố nổi tiếng của đồng bào dân tộc Mông; thịt trâu gác bếp, cá suối nướng, cơm lam, xôi ngũ sắc, rau rừng, canh bon của đồng bào dân tộc Thái, Mường; món thịt chua, rượu hoẵng của đồng bào dân tộc Dao… Điều đặc biệt là nguyên liệu chính, làm nên những món ăn độc đáo này chủ yếu được lấy từ tự nhiên, kết hợp với những gia vị độc đáo, như: Mắc khén, hạt dổi, chẳm chéo, tạo nên hương vị đặc trưng.

Khi du khách đến một địa điểm tham quan, bên cạnh tìm hiểu lịch sử, khám phá vẻ đẹp thiên nhiên thì còn có nhu cầu thưởng thức những món ăn đặc sản, đặc trưng của địa phương. Thông qua bữa ăn ngon miệng, du khách được trải nghiệm, tìm hiểu những khía cạnh văn hóa truyền thống đặc sắc. Đó cũng là yếu tố, tạo sức hút “níu chân” du khách.

Chị Lường Thị Hồng Tươi, Trưởng nhóm phát triển du lịch cộng đồng tổ dân phố Vặt Hồng, phường Mường Sang, thị xã Mộc Châu, chia sẻ: Làm du lịch cộng đồng, chúng tôi xác định ẩm thực là một phần không thể thiếu để giới thiệu nét văn hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc Thái nơi đây đến với du khách. Ngoài các món ăn phổ biến, như: Cá nướng, thịt gác bếp, chúng tôi còn giới thiệu những món ăn trong các dịp lễ, Tết và giải thích ý nghĩa của từng món ăn đến với du khách. Đến đây, du khách còn được tự tay làm cơm lam, nướng cá hay giã chẳm chéo. Qua những trải nghiệm đó, du khách có thêm trải nghiệm đáng nhớ về những món ăn, thêm yêu mến mảnh đất, con người Mộc Châu.

Thi ẩm thực dân tộc tại Tuần văn hóa du lịch Mộc Châu.

Thích thú trải nghiệm cách chế biến, thưởng thức các món ăn dân tộc tại Sơn La, chị Hoàng Mỹ Hạnh, du khách đến từ Hà Nội, hào hứng nói: Đến Sơn La, tôi được thưởng thức xôi ngũ sắc, thịt trâu gác bếp, gà nướng, cá suối, cơm lam, canh bon… mỗi món ăn, có hương vị rất đặc biệt, khác hẳn những món ăn ở miền xuôi. Chắc chắn tôi sẽ quay lại Sơn La, để khám phá thêm văn hóa ẩm thực của mảnh đất này.

Việc xây dựng, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa ẩm thực, trở thành một trong những sản phẩm du lịch đặc sắc đang được các cấp, ngành, địa phương triển khai với nhiều hình thức. Ông Trần Xuân Việt, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cho biết: Ẩm thực nếu được khai thác thành sản phẩm du lịch, sẽ góp phần tạo dựng hình ảnh tốt đẹp về con người và vùng đất Sơn La. Chính vì vậy, chúng tôi đã phối hợp với các địa phương, các cơ sở đào tạo tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng chế biến món ăn dân tộc, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm cho các hộ kinh doanh du lịch cộng đồng, nhà hàng, khách sạn. Khuyến khích, hỗ trợ việc xây dựng các tour, tuyến du lịch gắn với trải nghiệm ẩm thực; tổ chức các cuộc thi ẩm thực… Qua đó, tạo điều kiện cho du khách thưởng thức các món ăn, thức uống ngon, được hòa mình vào “không gian văn hóa bản địa”, cảm nhận bản sắc văn hóa, giá trị truyền thống của các địa phương một cách chân thực nhất.

Du khách trải nghiệm giã bánh dày tại ngày hội hoa đào, xã Lóng Luông, huyện Vân Hồ.

Có thể thấy, với khách du lịch, ẩm thực không chỉ đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng trong hành trình, còn là cơ hội để khám phá văn hóa, phong tục, tập quán và thẩm mỹ của người dân địa phương. Sự mới lạ, ngon miệng và hấp dẫn của ẩm thực ở điểm đến du lịch sẽ là một động lực níu chân du khách, khiến họ quay trở lại. Vì vậy, việc khai thác, phát triển dịch vụ ẩm thực sẽ tạo ấn tượng tốt đẹp, tăng hiệu quả quảng bá du lịch, thu hút du khách đến với Sơn La ngày một nhiều hơn.

Huy Thành

Nguồn: Dulichvn

Cần giữ gìn bản sắc dân tộc trong cách tân trang phục truyền thống

Trong tiến trình phát triển của mỗi dân tộc, cùng với tiếng nói, chữ viết thì trang phục luôn là một yếu tố quan trọng góp phần tạo dựng nên bản sắc văn hóa. Theo thời gian, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, trang phục truyền thống của các dân tộc đã có một số thay đổi để phù hợp với nhu cầu và điều kiện sống thực tế. Tuy nhiên, đang xuất hiện những biểu hiện đáng lo ngại có thể đưa tới nguy cơ biến dạng, bị mai một, thậm chí biến mất nét đặc sắc riêng của các bộ trang phục truyền thống.


Bảo tồn trang phục truyền thống

Trong tiến trình lịch sử phát triển của các dân tộc, trang phục truyền thống có vai trò như biểu tượng văn hóa sống động riêng có của mỗi dân tộc, tạo nên sự đa sắc, phong phú trong trang phục của cộng đồng các dân tộc Việt Nam nói chung, cộng đồng các dân tộc thiểu số (DTTS) nói riêng, qua đó xây dựng, bồi đắp niềm tự hào về nguồn cội. Nhưng khi bản sắc văn hóa trong trang phục bị mai một, biến dạng, thậm chí bị loại khỏi đời sống, là hồi chuông báo động về nguy cơ xa rời các giá trị truyền thống và đánh mất cội nguồn văn hóa; trên thực tế có một số hiện tượng về nguy cơ đó đã và đang xảy ra.

Trang phục truyền thống của dân tộc Dao đỏ. Ảnh: M.T

Trang phục truyền thống của các dân tộc có bảo tồn, phát huy được hay không là nhờ sự phát hiện ra nét đặc trưng của từng bộ trang phục gắn với từng dân tộc. Nhưng để làm được điều này cần có thời gian, giải pháp trước mắt là ghi hình lưu lại các trang phục ở cả trạng thái tĩnh và động, tức là gắn với các hoạt động của đời sống lao động, sinh hoạt như: lên nương rẫy, ngoài đồng ruộng, các lễ hội, nghi lễ tâm linh… Bên cạnh đó, khuyến khích đồng bào mặc trang phục truyền thống của dân tộc mình trong các dịp lễ, tết, lễ hội, các nghi lễ trong năm, các nghi lễ trong vòng đời người… Các cơ quan chức năng tổ chức thi trình diễn trang phục ở các cấp nhằm thu hút trí tuệ, sáng tạo của những người tâm huyết với trang phục truyền thống nói riêng và văn hóa dân tộc nói chung.

Bảo tồn, phát huy vẻ đẹp trang phục truyền thống các DTTS đã và đang là vấn đề được Đảng, Nhà nước và các ngành chức năng quan tâm. Việc gìn giữ, bảo tồn trang phục của các DTTS là việc làm cần thiết trong công cuộc phát triển công nghiệp văn hóa ở Việt Nam hiện nay. Bởi qua góc nhìn từ bộ trang phục truyền thống của mỗi dân tộc, điều nhận biết đầu tiên về các dân tộc, đó chính là sự phân biệt giữa các dân tộc, mà trang phục của các dân tộc chính là biểu tượng, bản sắc dân tộc, linh hồn, cốt cách, là cách ứng xử của mỗi dân tộc đối với thiên nhiên và xã hội của các dân tộc thể hiện qua bộ trang phục truyền thống của mỗi dân tộc.

Trang phục truyền thống cũng thể hiện trình độ canh tác sản xuất, sự phát triển về tri thức bản địa của mỗi dân tộc, thể hiện sự ứng xử hòa hợp của con người với thiên nhiên, với xã hội của từng dân tộc… Trang phục của mỗi dân tộc sẽ còn đồng hành với các dân tộc và trở thành một tổng thể không thể thiếu được trong đời sống xã hội. Tìm hiểu bản sắc văn hóa mỗi dân tộc thì trang phục truyền thống là yếu tố không thể thiếu, nếu trang phục truyền thống không còn tồn tại, bị mai một sẽ làm mất đi những giá trị văn hóa gắn với tín ngưỡng, gắn với tâm linh và là bản sắc, biểu tượng riêng có của các dân tộc. Vì vậy, việc bảo tồn và phát huy các giá trị của trang phục truyền thống các DTTS đang trở thành vấn đề cấp bách trong xu thế hội nhập và phát triển hiện nay.

Trang phục của mỗi dân tộc không chỉ đóng vai trò quan trọng của việc phân biệt giữa các cộng đồng dân tộc, giúp đặc trưng văn hóa của tộc người đó không bị lẫn với bất kỳ ai khác. Dù rất nỗ lực gìn giữ nhưng hiện trang phục của các dân tộc đều đang đứng trước nguy cơ mai một do một số nguyên nhân như: không còn phù hợp với thời cuộc, trang phục của đồng bào khó mặc, cắt may cầu kỳ, mất nhiều công đoạn, mất nhiều thời gian, mẫu mã không đa dạng, chưa bắt kịp với xu thế thời đại, chất liệu không phù hợp với điều kiện thời tiết… Do đó, thay đổi là hướng đi được đa số bà con lựa chọn, giúp những bộ trang phục của mình vừa tiện ích trong cuộc sống lại bảo tồn mãi với thời gian.

Trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, sự giao thoa văn hóa đã ảnh hưởng và làm thay đổi nhận thức, thị hiếu thẩm mỹ của đồng bào các DTTS. Trang phục của họ đang có sự biến đổi nhanh chóng, nhiều tộc người không còn giữ được bản sắc văn hóa của trang phục truyền thống, nhất là những tộc người có số dân ít, sinh sống tại địa bàn có sự giao thoa, ảnh hưởng văn hóa cao… Đặc biệt, các DTTS đang tiếp thu dập khuôn, một chiều cách ăn mặc của người Kinh, nhất là ở các vùng đô thị, làm nảy sinh tâm lý tự ti, thậm chí coi thường giá trị trang phục dân tộc mình. Đồng bào các dân tộc, kể cả một số người làm công tác văn hóa chưa nhận thức đúng đắn về mối quan hệ giữa truyền thống và hiện đại của trang phục truyền thống, khiến một bộ phận, nhất là lớp trẻ chưa có ý thức coi trọng, giữ gìn bản sắc văn hóa trong trang phục truyền thống dân tộc.

Cách tân trong “khuôn khổ”

Thời trang là ngành nghề không có giới hạn, nhưng nếu các nhà thiết kế thời trang cách tân trang phục của các DTTS mà không có sự nghiên cứu sâu về những giá trị văn hóa truyền thống của từng dân tộc, người thực hiện cách tân rất dễ làm mất đi bản sắc văn hóa của đồng bào. Chúng ta đồng ý cách tân là cần thiết nhưng phải trong “khuôn khổ” cho phép chứ không thể cứ thích là làm tùy hứng sáng tạo; quan trọng tránh sự cắt ghép xáo trộn trang phục của các dân tộc. Chúng ta đang nỗ lực quảng bá những giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các DTTS đến với đại chúng, nhưng nếu nhìn những bộ trang phục đã cách tân mà không có bất kỳ chú thích nào sẽ khiến công chúng hiểu lầm về nét đặc trưng trang phục của đồng bào các DTTS, điều này rất nguy hiểm. Vì thế, các nhà thiết kế khi tạo nên một sản phẩm thời trang lấy ý tưởng từ trang phục truyền thống cần nghiên cứu kỹ những giá trị truyền thống trên từng bộ trang phục của mỗi dân tộc, nhất là phải tôn trọng giá trị lịch sử, văn hóa riêng biệt của từng dân tộc, tránh sự phá cách quá đà, làm mất tính biểu tượng và tính thiêng của bộ trang phục dân tộc.

Bên cạnh đó, mỗi cá nhân cho đến cộng đồng cần có nhận thức đúng đắn đến sự tự ý thức trong ứng xử với trang phục truyền thống của dân tộc mình, thì giá trị văn hóa đặc sắc về trang phục mới được tôn vinh và có vị trí xứng đáng trong đời sống, góp phần tích cực vun đắp tình yêu văn hóa truyền thống, gìn giữ và phát huy bản sắc dân tộc.

Thiên Phước

 

Nguồn: Dulichvn

Bảo tồn và phát huy giá trị di tích ở Đồng Nai

Với bề dày lịch sử và văn hóa phong phú, Đồng Nai sở hữu hệ thống di tích mang giá trị đặc biệt về khảo cổ, văn hóa lịch sử, kiến trúc nghệ thuật. Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa nhanh cùng tác động của thời gian khiến nhiều di tích có nguy cơ mai một.


Di tích đình Phước Lư (phường Trung Dũng, thành phố Biên Hòa) được Ban Quý tế đình đề xuất tu sửa một số hạng mục xuống cấp trong năm 2025 từ nguồn xã hội hóa. Ảnh: L.Na

Đồng Nai đang tích cực triển khai các giải pháp nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản, góp phần lưu giữ bản sắc văn hóa và giáo dục truyền thống cho thế hệ mai sau.

Thêm phát hiện khảo cổ…

Đồng Nai được coi là một trong những địa phương có nền văn hóa cổ với nhiều di chỉ khảo cổ có niên đại hàng ngàn năm. Các cuộc khảo sát, khai quật gần đây đã phát hiện nhiều hiện vật quý giá, góp phần làm sáng tỏ lịch sử phát triển của vùng đất này.

Trong đó, ngày 10-3 vừa qua, Sở Văn hóa, thể thao và du lịch (VHTTDL) đã chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức họp khảo sát địa điểm phát hiện khảo cổ thuộc ấp 2, xã Bình Sơn (huyện Long Thành). Địa điểm phát hiện khảo cổ nằm trong Dự án Sân bay quốc tế Long Thành thuộc giai đoạn 2, dự kiến bắt đầu triển khai từ năm 2027-2030. Vị trí địa điểm trên hiện thuộc quyền quản lý của Đồng Nai do chưa thực hiện thủ tục bàn giao đất cho Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam.

Theo khảo sát, đánh giá bước đầu địa điểm phát hiện khảo cổ có nhiều điểm tương đồng với loại hình di tích Đất đắp dạng tròn được phát hiện ở tỉnh Bình Phước và Campuchia, niên đại nằm trong khoảng 3.000-3.900 năm cách ngày nay. Tuy nhiên, để xác định địa điểm này có thuộc loại hình khảo cổ Đất đắp dạng tròn hay không, cần phải thực hiện thêm các cuộc khảo sát, đào thăm dò, khai quật khảo cổ để xác định chính xác loại hình, đặc điểm, tính chất và giá trị của địa điểm khảo cổ trên.

Ngày 15-4, Sở VHTTDL đã có báo cáo kết quả khảo sát gửi UBND tỉnh; đồng thời, kiến nghị, đề xuất UBND tỉnh chấp thuận chủ trương cho sở lập thủ tục hồ sơ pháp lý thực hiện khảo sát, đào thăm dò địa điểm phát hiện khảo cổ tại xã Bình Sơn. Qua đó, làm rõ những giá trị về mặt văn hóa, đặc biệt là giá trị khảo cổ học của di tích trước khi tiến hành xây dựng các hạng mục phục vụ công trình Sân bay quốc tế Long Thành.

Mới đây nhất, Khu Bảo tồn thiên nhiên – văn hóa Đồng Nai đã phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức khảo sát địa điểm khai quật khảo cổ miếu Ông Chồn (ở xã Phú Lý, huyện Vĩnh Cửu). Địa điểm này còn được gọi là di tích Suối Ràng, được phát hiện năm 1987 với một cụm di tích gồm 2 nhóm gò đất cao khoảng 1,5-3m, nằm cách nhau khoảng 200m theo hướng Đông – Tây. Cụm di tích ở phía Đông (miếu Ông Chồn 1) gồm 3 gò nhỏ nằm kề nhau và gò phía Tây (miếu Ông Chồn 2) nằm trên khu vực đỉnh của một đồi cao.

Địa điểm dự kiến khai quật là miếu Ông Chồn 2. Qua khảo sát thực tế, các đơn vị thống nhất đây là loại hình di tích kiến trúc thuộc giai đoạn văn hóa Óc Eo, cần thiết thực hiện khai quật nhằm nghiên cứu quy mô, vai trò của di tích trong lịch sử phát triển của vùng đất Vĩnh Cửu nói riêng, khu vực Đông Nam Bộ nói chung. Đồng thời, đề nghị Bảo tàng Đồng Nai có cam kết quá trình khai quật không gây ảnh hưởng đến các loại cây rừng có giá trị trên bề mặt và xung quanh di tích. Sau khi hoàn thành thực hiện lấp hố bảo tồn và trả lại hiện trạng ban đầu.

Tiếp tục trùng tu, tôn tạo di tích

Năm 2025, Đồng Nai tiếp tục đẩy mạnh công tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử, văn hóa thông qua việc triển khai Kế hoạch 160/KH-UBND về tu bổ, tôn tạo di tích trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2024-2028. Nhiều di tích đã và đang được trùng tu, tôn tạo bằng nhiều nguồn vốn, bao gồm vốn đầu tư công, nguồn sự nghiệp và xã hội hóa. Trong đó có tu bổ, phục hồi Di tích đình Tân Lân, thành phố Biên Hòa; trùng tu, tôn tạo di tích Địa điểm thành lập Đoàn 125 – tiền thân của Lực lượng vũ trang đoàn kết cứu nước Campuchia, huyện Cẩm Mỹ; trùng tu Di tích đình Phú Mỹ, xã Phú Hội, huyện Nhơn Trạch…

Theo Trưởng ban Quý tế đình Phước Lư (phường Trung Dũng, thành phố Biên Hòa) Đỗ Hữu Trí, căn cứ vào Kế hoạch 160/KH-UBND, đình Phước Lư sẽ thực hiện tu bổ, tôn tạo vào năm 2028. Tuy nhiên, hiện một số hạng mục tại di tích đã xuống cấp, nếu chờ đến năm 2028 mới tu bổ thì một vài kết cấu công trình đang hư hại có thể sẽ hư hại nghiêm trọng hơn. Do vậy, Ban Quý tế đình Phước Lư đã kiến nghị với UBND thành phố Biên Hòa, các sở, ngành liên quan cho phép được sửa chữa 2 cột gỗ ở bàn thờ chánh điện và gia cố lại mái hiên bên hông đình. Chi phí thực hiện phần việc này được lấy từ nguồn xã hội hóa do đình Phước Lư huy động.

Việc bảo tồn và phát huy giá trị các di tích ở Đồng Nai không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan chức năng, mà còn cần sự chung tay của cộng đồng. Thông qua các hoạt động trùng tu, tôn tạo và nghiên cứu khảo cổ, Đồng Nai đang nỗ lực gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa, lịch sử quý báu, góp phần giáo dục truyền thống và phát triển du lịch bền vững.   

Ly Na

 

Nguồn: Dulichvn

Nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc với chủ đề ”Bác Hồ với cộng đồng các dân tộc Việt Nam”

Hướng tới kỷ niệm 135 năm Ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025); kỷ niệm 71 năm Ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 – 7/5/2025), từ ngày 5 – 31/5, các hoạt động tháng 5 với chủ đề “Bác Hồ với cộng đồng các dân tộc Việt Nam” được tổ chức tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội).


Chương trình gắn với các hoạt động tái hiện Lễ cúng thần rừng của các dân tộc huyện A Lưới. Đây là nghi lễ dân gian mang tính cộng đồng đặc sắc thể hiện sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên được đồng bào gìn giữ, lưu truyền và tổ chức vào dịp đầu xuân mới.

Lễ cúng thần rừng nhằm tạ ơn các thần linh đã che chở cho buôn làng sức khỏe, may mắn, bình an; là nét đẹp truyền thống mang giá trị nhân văn sâu sắc của đồng bào các dân tộc huyện A Lưới gắn với ngọn núi, dòng sông.

Chương trình dân ca dân vũ “Bác Hồ một tình yêu bao la”, gồm các hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ với các tiết mục dân ca dân vũ thể hiện tình cảm của cộng đồng các dân tộc huyện A Lưới đối với Bác Hồ và giao lưu cùng một số nhóm đồng bào lân cận cùng thể hiện tình yêu, tiếng lòng của mình với Bác Hồ kính yêu.

Trong tháng 5, tại Làng Văn hóa – Du lịch còn diễn ra chương trình dân ca dân vũ chủ đề “Bài ca dâng Bác”. Chương trình gồm lời ca tiếng hát, biểu diễn nhạc cụ, điệu múa ca ngợi Bác Hồ, thể hiện tình cảm của đồng bào các dân tộc đối với Bác Hồ kính yêu. Ngoài ra, còn có chương trình “Bác Hồ với Tây Nguyên, Tây Nguyên với Bác Hồ” gồm giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể hiện tình cảm của cộng đồng các dân tộc Tây Nguyên đối với Bác Hồ…

H.Thư

Nguồn: Dulichvn

Món ngon xứ Thanh

Ông thầy giáo Tiếng Anh người New Zealand của tôi một lần nói rằng: ông đã dạy học ở nhiều nơi tại Việt Nam rồi nhưng ông rất thích thành phố Thanh Hóa. Hỏi tại sao, thì ông bảo: thành phố này cái gì cũng có, mà lại không đông đúc tắc đường như các thành phố lớn.


Bánh khoái

Thời còn đi học, do học trái khối nên thường tôi phải đi học thêm chiều muộn. Học gì không nhớ rõ nhưng vẫn nhớ nhất là lúc tan học bạn bè rủ nhau đi ăn bánh khoái chảo gang. Chao ôi! Vào cái lúc đói điên đói đảo, mệt đứ đừ sau một ngày học hành vất vả, ta nán lại thêm một chút trước khi về nhà mà ghé vào hàng quán ven đường Hàn Thuyên làm vài cái bánh khoái tép, bánh khoái trứng chấm với nước mắm chua chua ngọt ngọt đỏ au ớt bột thì còn cái ngon nào bằng. Kể cũng khéo món quà bánh đơn giản đó sao lại rõ hợp vị những thực khánh lúc chiều tối, thường là những túm tụm học sinh rủ nhau đi ăn.

Món này phải ăn nóng mới thẩm được hết cái vị giòn của bột gạo lót đáy, của tép nhỏ, thịt ba chỉ rắc lên trên cùng rau bắp cải, rau cần hoặc sang hơn chút là thêm quả trứng gà. Để nguội thì bánh bớt giòn không còn ngon nữa. Từng tốp người sà vào quán là chị chủ luôn tay đảo qua lại giữa 3-4 chiếc chảo gang lúc nào cũng đỏ lửa. Thao tác nhìn thật thích mắt. Giữa ánh lửa bập bùng chị làm một lúc là bao nhiêu việc: Châm lửa cho bếp này, thêm mỡ cho chảo kia, là vào bột, là rắc rau, là thêm tép, là thêm thịt ba chỉ thái sợi. Thao tác thuần thục uyển chuyển như được lập trình sẵn. Mà có lẽ món này ngon một phần là phải…đợi. Đợi đến khi tứa hết nước miếng ra thì mới tới lượt mình ăn, do quán lúc nào cũng đông.

Món bánh khoái chảo gang giờ là thương hiệu quà vặt của Thanh Hóa. Tôi không biết còn nơi nào, xứ nào làm món này không. Tôi thấy miền Nam có đổ bánh xèo, Vũng Tàu có bánh khọt, Quảng Ngãi cũng có. Nhưng miếng bánh khoái, cái tên rõ khéo chọn, của xứ Thanh có nét và có vị riêng. Mỗi gia vị một chút, giòn, thơm, tan trong miệng, tạo cảm giác khoan khoái khi ăn. Món này ở Thanh Hóa thì hồi học sinh chúng tôi hay ăn ở đường Hàn Thuyên ngay góc trường Lam Sơn cũ hoặc mấy đường ngõ cạnh đó. Còn truyền tai nhau ngon thì có ở chợ Vườn hoa cũ đường Đào Duy Từ, ở chợ Tây Thành hay ở đường Tống Duy Tân. Hôm ra bệnh viện phụ sản đợi vợ đẻ con đầu lòng, lúc nửa đêm mà chưa có dấu hiệu gì sẽ sinh sớm, đói quá tôi chạy đi ăn, mà ăn gì không ham, chỉ ham ngồi ăn vài cái bánh khoái đường Hàn Thuyên.

Chả tôm

Ở Thanh Hóa có một phố café nổi tiếng là phố Hàng Than. Phố này còn nổi tiếng với cả các hàng quà vặt như bánh lá, bún đậu mắm tôm, gần cuối phố có quán phở xào lăn cũng khá ngon. Nhưng tôi nhớ nhất là đi tới cuối phố đoạn đầu ve bên phải là hàng quán mà không học sinh nào ở đây không biết: chả tôm Thanh Hóa. Món này thì nổi tiếng lắm, được lên tivi sách báo nhiều rồi. Tôi thì chỉ nhớ lần đầu tiên ăn món này chả hiểu phần tôm là phần nào, chỉ thấy nhân miếng chả thì vàng ươm rồi còn nhỉ ra màu đỏ nữa. Tôm thì đâu có màu vàng này được nên lúc đó tôi nghi ngờ: tên gọi vậy nhưng chả có tý tôm nào đâu. Sau mới biết đó là màu đỏ của gấc và đúng là…có tôm thật.

Có khó gì đâu để làm món này, nhưng sao nó lại thơm lừng và hấp dẫn đến thế nhỉ. Chỉ là tôm tươi lột vỏ cùng với thịt ba chỉ rang xém cạnh giã tay nhuyễn trong cối đá rồi trộn với thịt gấc tươi, gia giảm cùng mắm, muối, tiêu rồi đem xào lên làm nhân. Nhân chả tôm này được cuốn trong miếng bánh phở cắt hình chữ nhật nhỏ khoảng lòng bàn tay rồi kẹp từng 4-5 cái một vào thanh tre đem nướng trên bếp than hồng. Nhìn những kẹp chả tôm nướng thơm chảy giọt xèo xèo trên bếp thì nước miếng cứ tự nhiên tứa ra chẳng đừng được. Chiều chiều tầm 3-4h lúc bụng réo và thấy đói một chút mà còn chưa tới giờ cơm tối, đạp xe tới cuối phố hàng Than làm hai xiên chả tôm nướng nóng giòn thì ngon hết sảy. Chả tôm này còn bán nhiều ở khu ăn vặt gần Nhà Thờ nhưng tôi thấy ở Hàng Than vẫn là ngon nhất.

Cháo lươn

Đêm khuya đón bạn ở Hà Nội về, rủ nhau ra phố Nhà Thờ làm bát cháo lươn, thêm đĩa miến xào lươn nữa, thật ấm lòng ấm dạ. Cháo lươn Thanh Hóa loãng chứ không đặc như cháo lươn Nghệ An. Lươn được lọc thịt sao vàng khô và thơm phức, xương lươn giã nhỏ lọc lấy nước cho vào nồi cháo. Gạo nấu cháo là gạo lật, nở xòe đặc trưng, có nghe bảo còn nấu cháo bằng cơm nguội, cơm rang mà không biết đúng không nữa. Bát cháo thật nhiều lươn, đậu phụ rán vàng cắt miếng dài nhỏ, thêm hành, mùi, rau ngổ, hành phi, ai ăn được hành tươi thì thái mỏng thêm vào, rắc thêm hạt tiêu Bắc, ăn nóng, ngon hết nấc.

Bánh cuốn

Nói tới cháo lươn thì thật thiếu sót mà không nhắc tới bánh cuốn tôm. Bánh cuốn tôm bà Lành, bánh cuốn tôm dưới chỗ cầu Sâng… Con tôm “rõ to” được cuốn trong lớp bánh gạo mỏng mềm và dẻo cùng với thịt băm, mộc nhĩ rắc chút hành phi thơm nức, ăn nóng với nước chấm chua ngọt và chả hoặc giò lụa, kèm rau sống thì miễn chê luôn. Người sành ăn thì còn gọi thêm đĩa bánh cuốn khi ăn kèm cháo lươn nóng. Bánh cuốn thêm vào thì chắc dạ, bánh ngấm vị nước cháo lươn thêm ngon đậm đà, cũng như món quẩy của phở, thấm vị nước dùng thơm ngon.

Nem chua

Và tất nhiên là tôi không quên đâu, nói tới Thanh Hóa là nói tới nem chua. Bạn tôi người Hà Nội đùa bảo: Thanh Hóa “bọn mày” cứ mang lá chuối ra “vứt rác” ngoài thủ đô. Cái nem bé tý tẹo sao mà nhiều lá chuối thế. Ấy là nói oan rồi, không nhiều lá chuối thì sao ủ được cái nem chua ngon thế kia. Bây giờ thì nem rõ ít lá, chắc vì lá chuối không còn dễ kiếm như trước nữa. Chứ tôi vẫn nhớ hồi sinh viên có lần mua nem chua loại đắt nhất ở quán Cây Đa cho thằng bạn quê Nam Định. Nó bảo: tôi ăn nem chua nhiều rồi nhưng không ngờ lần này ăn ngon thế, khác hẳn mấy lần trước tôi ăn. Thì nem chua cũng ba bảy loại, phải chọn đúng hàng, đúng nơi thì mới ngon được. Chứ mấy cái nem bán cho khách dừng xe dọc bảo muốn ngon thì cũng khó.

Để làm nem ngon thì phải chọn được nguyên liệu ngon. Thịt nạc mông được lấy lúc mới vừa mổ xong, bì lợn phải lấy ở phần lưng hoặc hông cho dày và dai khi ăn. Thính được rang từ gạo thơm và rang đến độ vàng vừa phải. Thịt nạc xay nhuyễn tươi nóng trộn với bì lợn thái sợi được ủ bằng thính gạo rồi gói trong lớp lá chuối dày. Thêm vào đó một lát ớt đỏ tươi, một miếng tỏi mỏng, có nhà làm nem gia truyền còn thêm chút lá ổi hoặc lá đinh lăng. Sau 3-5 ngày ủ thì nem chín, có màu hồng tươi, vị chua ngậy thơm dậy mùi. Bóc chiếc nem ra sau lớp lá chuối dày, nhìn ngắm cái màu sắc bắt mắt, ngửi cái mùi thơm thơm chua chua cay cay đó, rồi từ từ chấm vào bát tương ớt, mà phải là thứ tương ớt truyền thống, giả như tương ớt dân tộc Mường Khương “cay khét tiếng” ấy, đưa lên miệng rồi cắn ngậm một cái. Chao ôi, đủ hương đủ vị hòa quyện vào nhau làm người ta ăn mà thấy sướng. Ấy là còn chưa nói, để át đi cái vị cay sau khi ăn miếng nem chua ấy, ta đưa cốc bia hơi Thanh Hóa mát lạnh lên “tợp” một hơi. Nem chua và bia hơi nó hợp nhau đến kỳ lạ. Một thức uống bắt nguồn từ phương Tây, một thứ quà vặt dân giã xứ mình, gặp nhau ở một buổi chiều hè oi ả, chợt thấy thanh mát, hợp nhau như đã quen tự bao đời.

Lê Ngọc Sơn

 

 

Nguồn: Dulichvn

Bảo tàng Hải dương học hút khách tham quan

Trong những ngày nghỉ đợt lễ 30-4 và 1-5 vừa qua, nhiều du khách đến Nha Trang (Khánh Hòa) đã lựa chọn Bảo tàng Hải dương học (thuộc Viện Hải dương học) để tham quan.


Theo ông Trương Sĩ Hải Trình – Phó Trưởng phòng Thông tin – Truyền thông, Viện Hải dương học, từ ngày 30-4 đến 3-5, Bảo tàng Hải dương học đã đón khoảng 27.000 lượt khách đến tìm hiểu về đa dạng sinh học biển và chủ quyền biển đảo của Việt Nam. Đông khách nhất là ngày 1-5 với hơn 9.000 lượt khách.

Du khách tham quan Bảo tàng Hải dương học.

Khu Tài nguyên biển, đảo Hoàng Sa – Trường Sa được nhiều du khách lựa chọn tham quan.

Nhiều gia đình mang theo con nhỏ đến tham quan Bảo tàng Hải dương học.

Hòa chung không khí chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30-4-1975 – 30-4-2025), Bảo tàng Hải dương học đã có những màn chào mừng rất riêng như: Thợ lặn mang theo hình cờ Tổ quốc khi lặn vào bể cá; thực hiện clip nhân viên nhảy cùng du khách trong nền nhạc ca khúc “Viết tiếp câu chuyện hòa bình”…

Du khách thích thú khi nhìn thấy cờ Tổ quốc giữa “thế giới đại dương”. Ảnh: Bảo tàng Hải dương học.

Khách tham quan Khu đường hầm trưng bày đa dạng sinh học biển.

Du khách đến tham quan Bảo tàng Hải dương học rất thích thú khi được tìm hiểu về lịch sử thực thi chủ quyền biển đảo của Việt Nam qua phần trưng bày Hiện diện trên biển Đông về tài nguyên biển đảo và sự đa dạng của sinh vật biển ở Việt Nam qua khu trưng bày Tài nguyên biển, đảo Hoàng Sa – Trường Sa và trưng bày “Đa dạng sinh học biển” – nơi giới thiệu hàng chục ngàn mẫu sinh vật, khoáng vật, tiêu bản, thông tin về đa dạng sinh học biển Việt Nam…

Bộ xương cá voi khổng lồ thu hút sự quan tâm của nhiều du khách.

“Cũng khá lâu rồi tôi mới quay lại Nha Trang. Lần này, tôi thấy Bảo tàng Hải dương học có nhiều đổi mới trong việc trưng bày, giúp người xem cảm nhận được sự phong phú về tài nguyên biển đảo của đất nước ta, hiểu hơn về chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa”, chị Nguyễn Thu Hương – du khách đến từ Hà Nội bày tỏ.

Thành Nguyễn

 

Nguồn: Dulichvn

Cao Bằng: “Hồi sinh” làng nghề vươn tới thị trường quốc tế

Trong nhịp sống xã hội hiện đại, không ít làng nghề thủ công đang bị mai một. Giữa bối cảnh đó, Công viên địa chất (CVĐC) Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng không chỉ là danh hiệu UNESCO mà đang tạo ra một hệ sinh thái “hồi sinh” cho làng nghề truyền thống phát triển bền vững từ sáng tạo sản phẩm mới có giá trị văn hóa – kinh tế – du lịch.


Di sản địa chất – nền tảng cho sáng tạo

Công viên địa chất Non nước Cao Bằng không chỉ là chuyện của đá về quá trình hình thành tầng địa chất hơn 500 triệu năm kiến tạo vỏ trái đất với những di sản địa chất cổ, hang động, hóa thạch, thác nước, núi đá vôi và mạch khoáng mà còn là nơi đồng bào dân tộc thiểu số cùng sinh sống lâu đời hình thành nền văn hóa giàu bản sắc, đa dang, phong phú với nhiều làng nghề truyền thống. Từ mối liên hệ đó đã trở thành chìa khóa để Ban Quản lý (BQL) CVĐC Non nước Cao Bằng nhìn nhận giá trị của làng nghề không chỉ như một “công cụ kinh tế”, mà như một phần quan trọng trong “di sản sống” của CVĐC. Làng nghề là nơi con người kể chuyện bằng đôi tay. Đó cũng là nơi chúng tôi thấy rõ sự giao thoa giữa tự nhiên và văn hóa. Chúng tôi không bảo tồn làng nghề theo kiểu trưng bày là làm cho làng phát triển, và kể tiếp câu chuyện hàng triệu năm của CVĐC Non nước Cao Bằng – Ông Vi Trần Thùy, Giám đốc BQL CVĐC Non nước Cao Bằng cho biết.

Thêm sức sáng tạo cho “bàn tay di sản” làm ra sản phẩm mới

Trên 4 tuyến CVĐC Non nước Cao Bằng, đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Dao… có làng nghề truyền thống từ lâu đời như dệt thổ cẩm, rèn nông cụ, làm hương thơm, giấy bản, in thêu in sáp ong, làm  ngói máng, dệt vải chàm… tại huyện Quảng Hòa, Nguyên Bình, Hà Quảng, Trùng Khánh, Hạ Lang… Làng nghề tuy hình thành từ lâu đời, sản xuất  phục vụ nhu cầu đời sống hằng ngày của bà con nhưng chưa được nâng tầm, làm mới để phục vụ nhu cầu xã hội hiện đại.

Nhận thấy tiềm năng to lớn từ các làng nghề truyền thống, BQL CVĐC Non nước Cao Bằng tham vấn, phối hợp các chuyên gia trong mạng lưới CVĐC Toàn cầu UNESO, học tập kinh nghiệm CVĐC Toàn cầu UNESCO các nước, viện nghiên cứu văn hóa, cùng các nghệ nhân địa phương triển khai chương trình hỗ trợ sáng tạo sản phẩm làng mới từ làng nghề truyền thống trong vùng CVĐC… Theo ông Vi Trần Thùy, hỗ trợ cho bà con làng nghề làm sản phẩm mới không áp đặt thay đổi cách làm, nguyên liệu bản địa tự nhiên mà dựa trên chất liệu truyền thống, kỹ thuật bản địa, bản sắc văn hóa rồi bổ sung thêm yếu tố nâng cao chất lượng sản phẩm cũng bằng nguyên liệu tự nhiên sẵn có của địa phương, làm đa dạng sản phẩm, làm tăng tính ứng dụng trong xã hội hiện đại, thiết kế mẫu mã đẹp, câu chuyện thương hiệu, công nghệ chế tác, thị trường du lịch…

Dưới sự hướng dẫn tận tình “cầm tay chỉ việc” của BQL CVĐV Non nước Cao Bằng cho bà con các làng nghề làm mới sản phẩm hương thơm Phja Thắp, làm giấy bản xóm Dìa Trên, rèn dao thuộc xã Phúc Sen, làm ngói máng thủ công xã Tự Do (Quảng Hòa)…, bà con làm ra nhiều sản phẩm mới hấp dẫn, đáp ứng nhu cầu thị trường và thị hiếu khách du lịch.

Bà con làng nghề làm hương thơm Phja Thắp và giấy bản Dìa Trên, xã Phúc Sen (Quảng Hòa) giới thiệu sản phẩm hương thơm và giấy bản tại hội nghị triển khai nhiệm vụ du lịch Cao Bằng năm 2025.

Chị Nông Thị Kính làm giấy bản thủ công tại xóm Dìa Trên, xã Phúc Sen chia sẻ: Trước đây, tôi làm chỉ làm giấy bản khổ nhỏ, bằng bột cây truyền thống để đem bán dịp chợ phiên phục vụ bà con địa phương mua về cắt giấy tiền hàng mã. Nhưng từ năm 2023 – 2024, cán bộ BQL CVĐC Non nước Cao Bằng hướng dẫn tôi và bà con làm giấy bản bằng lá cẩm, lá ngót, lá tre, lá chàm và cải tiến khổ rộng từ 15 – 20 – 40 cm nên được khách du lịch và thợ thủ công Hà Nội rất ưa chuộng mua để vẽ tranh, vẽ thư pháp, đóng sổ tay, làm quạt, hoa giấy, bì thư… đem lại thu nhập cho gia đình gần 80 triệu đồng/năm. Mô hình của hộ chị Kính được nhân rộng ra 4 hộ và thành lập nhóm hộ mở ra không gian trải nghiệm cho du khách tham gia các công đoạn làm giấy bản thủ công từ các loại lá cây tự nhiên; có khu trưng bày, giới thiệu các sản phẩm để quảng bá làng nghề đã thu hút du khách trong và ngoài nước đến trải nghiệm.

Bà con làm hương thơm Phja Thắp, xã Phúc Sen được hướng dẫn làm hương thơm chất lượng cao từ cây quế, làm nụ trầm đóng bao bì sản phẩm đẹp; đồng thời mở rộng khu sản xuất để cho khách du lịch đến trải nghiệm. Làng nghề làm ngói máng xã Tự Do ngoài làm ngói máng truyền thống được hướng dẫn thêm làm đồ thủ công gia dụng khác như bình hoa, bình gốm, các hình con thú… Làng nghề dệt thổ cẩm Luống Nọi, xã Ngọc Đào (Hà Quảng) dệt thổ cẩm; thêu sáp ong dân tộc Dao Tiền huyện Nguyên Bình được hướng dẫn làm nhiều sản phẩm túi xách, khăn quàng cổ, ví, khăn trải bàn… được thị trường, khách du lịch ưa chuộng.

Câu chuyện thị trường – Từ bản làng đến quốc tế

Với sự hỗ trợ của BQL CVĐC Non nước Cao Bằng, sản phẩm mới của làng nghề truyền thống từ bản làng có cơ hội vươn xa đến thị trường quốc tế và trong nước thông qua giới thiệu tại các hội nghị quốc tế mạng lưới CVĐC Toàn cầu UNESCO trên nhiều quốc gia, châu lục. Bà Chula, nhà thiết kế thời trang Tây Ban Nha từ thổ cẩm Việt Nam cho biết: Tháng 9/2024, tôi đến Cao Bằng dự Hội nghị quốc tế lần thứ 8 của mạng lưới CVĐC Toàn cầu UNESCO khu vực châu Á – Thái Bình Dương năm 2024, tôi được biết đến thổ cẩm dân tộc Tày, Nùng, Dao tiền làm thủ công từ chất liệu thiên nhiên, thêu rất tinh xảo và nhiều họa tiết có tính thẩm mỹ cao. Vì vậy, tôi quan tâm nghiên cứu thổ cẩm Cao Bằng cho những bộ sưu tập thổ cẩm sắp tới của mình.

Sản phẩm giấy bản, hương thơm, dệt vải chàm, làm ngói máng thủ công… cũng được giới thiệu đến bạn bè quốc tế nên tăng lượng khách nước ngoài đến trải nghiệm, khám phá làng nghề truyền thống, tham gia làm và mua sản phẩm tại các làng nghề. Chị Hoàng Thị Bày, hộ làm hương thơm xóm Phja Thắp, xã Phúc Sen (Quảng Hòa) cho biết: Được BQL CVĐC hỗ trợ và giới thiệu về làng hương Phja Thắp tại các hội nghị, sự kiện trong nước và quốc tế nên từ năm 2024 đến nay, con trai tôi mở trang fanpage riêng giới thiệu gia đình làm sản phẩm hương nụ quế, hương thơm quế, đóng bao bì nhãn mác và giới thiệu sản phẩm văn hóa Nùng An, nhiều du khách trong nước và nước ngoài biết đến làng hương Phja Thắp. Vì thế gia đình tôi vừa làm hương thơm bán, vừa mở thêm homestay Nùng An đón du khách đến trải nghiệm làm hương thơm tại nhà. Số lượng khách nước ngoài tăng nhanh, sản phẩm hương mới dễ bán hơn, khách du lịch rất ưa chuộng.

BQL CVĐC Non nước Cao Bằng còn hỗ trợ làng nghề xây dựng chỉ dẫn địa lý, chứng nhận di sản, tem nhãn văn hóa để các sản phẩm làng nghề có “thẻ căn cước” rõ ràng, nâng cao giá trị và niềm tin của người tiêu dùng. Xây dựng mạng lưới tiêu thụ sản phẩm làng nghề thông qua giới thiệu sản phẩm làng nghề thủ công tại điểm, đối tác dừng chân trên các tuyến CVĐC và tại trung tâm thông tin giới thiệu di sản ở các tuyến du lịch trong tỉnh. Đưa sản phẩm nghề thủ công tham gia các hội chợ sản phẩm OCOP trong nước và khu vực phía Bắc. Đưa lên sàn thương mại điện tử địa phương, bán qua mạng xã hội và ứng dụng du lịch thông minh.

Hiện nay, BQL CVĐC Non nước Cao Bằng nghiên cứu, xây dựng chuỗi trải nghiệm du lịch gắn với làng nghề với nhiều hình thức phong phú cho du khách trải nghiệm như tour “Một ngày làm nghệ nhân” ở các làng nghề tại Phúc Sen, Tự Do (Quảng Hòa); lớp học vẽ địa chất cho trẻ em bằng nguyên liệu tự nhiên; triển lãm “Di sản trong tay bạn” tại các thành phố lớn; kết nối với sinh viên thiết kế để thực tập tại làng nghề… Hướng tới xây dựng “Trung tâm sáng tạo văn hóa địa phương” nơi kết nối nghệ nhân – nhà thiết kế – nhà khoa học – nhà làm phim để chuyển thể các giá trị di sản thành sản phẩm, nội dung, ứng dụng thực tế.

Trường Hà

Nguồn: Dulichvn

Lặng thầm “giữ lửa” cho di sản Huế

Không ồn ào, không sân khấu lớn, những nghệ sĩ, nghệ nhân, thợ giỏi… đang từng ngày lặng lẽ truyền nghề, giữ nghề giữa đất Cố đô. Họ là những “cánh tay nối dài” cho hành trình bảo tồn di sản phi vật thể và các di tích Huế.


Mỗi người thợ, ngoài kỹ thuật, còn phải có cả tâm và tầm

Gieo mầm từ lòng yêu nghề

Phía sau ánh đèn sân khấu của Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Cung đình Huế là những buổi tập miệt mài của lớp diễn viên, nghệ sĩ trẻ. Họ luyện tập cách nhập vai trong các trích đoạn tuồng cổ, bài bản nhã nhạc. NSƯT Hoàng Trọng Cương – Giám đốc Nhà hát chia sẻ: “Đào tạo người mới đã khó, giữ họ còn khó hơn”.

Biểu diễn nghệ thuật truyền thống, nhất là các loại hình như tuồng, múa hay Nhã nhạc cung đình, ngoài năng khiếu còn đòi hỏi sự bền bỉ, khổ luyện. “Có em học tuồng từ sớm, nhưng để vào vai chính phải mất cả chục năm. Nếu không có đam mê thì bỏ cuộc từ lâu rồi”, ông Cương nói.

Khó khăn không chỉ đến từ tính đặc thù của nghệ thuật cung đình, mà còn vì cuộc sống hiện đại khiến mức thu nhập của nghệ sĩ chưa đủ để họ yên tâm gắn bó. Đó là lý do Nhà hát đã chọn hướng đào tạo “kèm cặp trực tiếp”, còn Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế hỗ trợ cơ chế để nghệ sĩ có thêm nguồn thu từ biểu diễn, dự án và không gian sáng tạo.

Mới đây, với sự tài trợ của Quỹ đổi mới sáng tạo Vingroup (VinIF), Nhà hát triển khai khóa đào tạo kỹ thuật vẽ mặt nạ tuồng kéo dài 3 tháng. Kết quả, 15 nghệ sĩ trẻ hoàn thành 300 mặt nạ tuồng – là những gương mặt sống động của Trụ Vương, Đào Tam Xuân, Lý Ngư Tinh… Mỗi chiếc mặt nạ mang màu sắc, đường nét nghệ thuật tuồng và chứa cả tình yêu với di sản.

Khóa học do NSƯT La Hùng là người trực tiếp giảng dạy. “Không chỉ truyền nghề, ông còn truyền cả lịch sử của từng nét mặt nạ”, bà Lê Mai Phương, Trưởng phòng Nghiên cứu ứng dụng của Nhà hát nói. Dự án chỉ 3 tháng nhưng có ý nghĩa lâu dài, giúp nghệ sĩ trẻ tự tay trang điểm, thiết kế mặt nạ đúng chuẩn mỹ thuật cung đình. Từ kết quả này, Nhà hát dự kiến mở lớp thường niên, để mỗi nghệ sĩ vào nghề đều “nằm lòng” bản sắc truyền thống.

“Chúng tôi không ép buộc mà để các bạn tự tìm đến. Chỉ khi nào thật sự yêu thích thì mới đủ kiên nhẫn theo đuổi một bộ môn đặc thù như tuồng cung đình”, bà Phương cho hay.

Giữ chân người thợ giỏi

Không chỉ với nghệ sĩ, lực lượng nghệ nhân, thợ lành nghề, những người thợ trùng tu, phục dựng di tích, cũng đang đối mặt với bài toán thiếu hụt nhân lực. Theo ông Hoàng Việt Trung – Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, lực lượng này đang dần già hóa, trong khi lớp trẻ lại ít mặn mà vì nghề vất vả, thu nhập chưa cao. “Một người thợ nghỉ là một tổn thất không nhỏ. Để truyền nghề được, mất cả chục năm”, ông nói.

Trong câu chuyện với chúng tôi, nghệ nhân Ngô Đình Trọng – Tổ trưởng Tổ thợ sơn, Công ty CP Tu bổ di tích Huế chia sẻ: Kỹ thuật thếp vàng không thể học trong ngày một ngày hai, mà là hành trình rèn giũa suốt đời. Những cấu kiện sơn son, thếp vàng là phần hồn của kiến trúc cung đình. Hầu hết các thợ lành nghề trong tổ đều được cố họa sĩ Đỗ Kỳ Hoàng, giảng viên Trường Đại học Nghệ thuật Huế truyền dạy. Người làm nghề phải hiểu sâu, yêu nghề thì mới truyền được hồn vào từng lớp thếp, nét sơn.

Hiện, nhiều nghề thủ công đặc thù chỉ truyền khẩu, “cha truyền con nối”, không có chứng chỉ. “Cần chính sách công nhận, hỗ trợ và tôn vinh họ như những “di sản sống”. Họ không chỉ là người thợ, mà là người gìn giữ hồn cốt của di sản”, ông Trung nhấn mạnh.

“Chúng tôi mong sẽ có trung tâm đào tạo chuyên sâu với những ngành nghề truyền thống chuyên về phục dựng di sản. Ở đó, những học viên, người thợ học bằng trải nghiệm thực tế, được chạm tay vào di sản. Trung tâm đánh giá rất cao vai trò và những đóng góp của các nghệ nhân. Đơn vị đã tặng bằng khen cho hàng trăm nghệ nhân, thợ lành nghề trong trùng tu điện Thái Hòa. Đó không chỉ là lời cảm ơn, mà còn là động lực giữ họ với nghề”, Giám đốc Trung tâm BTDTCĐ Huế nói thêm.

Giữa lòng Cố đô, những lớp học tuồng vẫn vang lên nhịp trống, những công trường trùng tu vẫn rộn tiếng búa đục, và bàn tay những người thợ trẻ vẫn đang học lại từng đường nét cha ông. Giữ chân họ với công cuộc trùng tu là giữ lấy di sản.

Bài, ảnh: Liên Minh

Nguồn: Dulichvn

TIN MỚI NHẤT