Có một phiên chợ không phải để bán mua mà chỉ còn tình yêu đọng lại của đôi trai gái yêu nhau nhưng không đến được với nhau. Phiên chợ “độc nhất vô nhị” chỉ diễn ra duy nhất một ngày vào 27.3 âm lịch hàng năm – Chợ Phong lưu Khâu Vai đã trở thành biểu trưng độc đáo của miền đá cao nguyên Mèo Vạc.

Trải qua hơn 100 năm, chuyện tình đẫm lệ của chàng Ba và nàng Út đã để lại niềm tiếc thương cho bao người khi yêu nhau nhưng không đến được với nhau. Tình yêu của họ gây ra hiềm khích giữa hai dòng tộc, để tránh cuộc đối đầu đẫm máu, họ buộc phải rời xa nhau và hẹn thề hàng năm đến ngày 27.3 âm lịch sẽ tìm về nơi chia tay thuộc xã Khâu Vai (Mèo Vạc) để hát cho nhau nghe, kể với nhau những thầm kín ấp ủ trong lòng suốt một năm xa cách, rồi hôm sau lại trở về với cuộc sống thường ngày. Dần dần, chợ Phong lưu Khâu Vai được hình thành, mới đầu chỉ là nơi hẹn hò của những đôi trai gái đã lỡ dở tình duyên, yêu nhau nhưng không đến được với nhau. Giờ đây, trở thành phiên chợ hẹn hò, từ người trẻ đến người già và du khách tìm về để trải nghiệm, cảm nhận những giá trị nhân văn độc đáo của phiên chợ. Niềm tự hào được nhân lên khi năm 2021 tập quán xã hội và tín ngưỡng Chợ Phong lưu Khâu Vai được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia; đây cũng là lễ hội đặc sắc nhất vùng Công viên Địa chất toàn cầu Unesco Cao nguyên đá Đồng Văn.

Lễ dâng hương miếu Ông, miếu Bà là hoạt động không thể thiếu trong lễ hội Chợ Phong lưu Khâu Vai.

Đến hẹn lại lên, khi đất trời Cao nguyên đá được điểm tô bởi sắc đỏ hoa gạo, sắc trắng hoa ban nở trắng rừng; những tia nắng ấm áp xen qua nương ngô xanh ngút ngàn trên triền núi xua đi cái rét ngọt miền sơn cước cũng là lúc diễn ra phiên Chợ Phong lưu Khâu Vai. Năm nay, lễ hội được tổ chức theo quy mô cấp tỉnh với chủ đề “Khâu Vai ngày trở lại”, nhằm giới thiệu cho du khách cũng như bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, những giá trị mang tính nhân văn cao đẹp của truyền thuyết Chợ Phong lưu Khâu Vai; ca ngợi tình yêu đôi lứa trong sáng, có sức hấp dẫn, lôi cuốn và làm lay động lòng người; tạo sức lan tỏa trong cộng đồng về những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống hiện đại ngày nay, góp phần xây dựng và phát triển những chuẩn mực đạo đức xã hội, tình yêu đôi lứa.

Nếu như hàng năm các hoạt động chính chủ yếu diễn ra tại xã Khâu Vai thì năm nay diễn ra tại trung tâm thị trấn Mèo Vạc. Du khách đến với lễ hội được khám phá nét đẹp văn hóa của đồng bào các dân tộc vùng Cao nguyên đá qua không gian chợ đêm Mèo Vạc, Làng Văn hóa du lịch cộng đồng dân tộc Mông, thôn Pả Vi Hạ, xã Pả Vi; khám phá, trải nghiệm vẻ đẹp khu vực Mê cung đá, xã Khâu Vai; đi thuyền trên sông Nho Quế ngắm hẻm vực Tu Sản; đi bộ chinh phục Vách đá trắng; tham gia hoạt động Lễ cầu duyên tại miếu Ông – miếu Bà tại xã Khâu Vai… để rồi thêm một lần vấn vương, thương nhớ về mảnh đất không chỉ đẹp bởi núi non hùng vỹ, bởi sự kỳ ảo của sương trắng bồng bềnh giữa đỉnh trời mây phủ với đá tai mèo dựng đứng xám một màu trùng điệp, mà còn đẹp ở trong câu chuyện tình yêu huyền thoại.

Văn nghệ tái hiện chuyện tình giữa chàng Ba và nàng Út.

Chợ Phong lưu Khâu Vai huyền thoại khiến những ai đã từng đến và trải nghiệm chắc hẳn sẽ không thể nào quên hình ảnh các chàng trai, cô gái dân tộc xúng xính trang phục truyền thống vượt núi, băng rừng từ sáng sớm để về tìm gặp nhau ở phiên chợ. Những đôi chân hăm hở vượt đèo, lội suối mặc cho rừng sâu, núi cao, mặc những mỏm đá tai mèo nham nhở, họ vẫn một lòng tìm về phiên chợ để chờ đợi người thương, bởi họ hiểu rằng nếu không gặp được người mình từng yêu sẽ thêm một năm nữa nhớ mong. Dù gặp nhau cũng chỉ để trao nhau một ánh nhìn, một cái nắm tay rất vội, uống cùng nhau chén rượu nồng và ôn lại chuyện xưa. Có khá nhiều đôi vợ chồng cùng rủ nhau đến chợ, khi đến nơi, mỗi người lại tự đi tìm bạn cũ của mình mà không có sự ghen tuông. Họ coi đó là những giây phút được phép “ngoài chồng, ngoài vợ” và khi “cửa lòng” khép lại là lúc họ trở về với cuộc sống thường nhật.

Những ngày diễn ra lễ hội Chợ Phong lưu Khâu Vai, tại các địa điểm tổ chức sự kiện như Mê cung đá, khu nhà sàn xã Khâu Vai, quảng trường trung tâm huyện đều được tu sửa, trang hoàng. Hệ thống băng rôn, pano tuyên truyền về lễ hội cũng đã được treo tại nhiều nút giao thông quan trọng, góp phần lan tỏa sức hút của phiên chợ đến đông đảo du khách. Đồng thời, chú trọng đảm bảo an ninh trật tự, vệ sinh môi trường và an toàn thực phẩm. Các phương án phân luồng giao thông, bố trí khu vực lưu trú, dịch vụ hậu cần cho du khách được tính toán kỹ lưỡng; thường xuyên kiểm tra các điểm du lịch, cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú và nhà hàng, quán ăn phục vụ khách du lịch, đảm bảo chấp hành nghiêm túc việc niêm yết giá và bán hàng theo đúng giá niêm yết, không xảy ra tình trạng ép giá… để du khách có trải nghiệm thực sự thoải mái khi đến với lễ hội.

Dù chỉ diễn ra vỏn vẹn một ngày nhưng phiên chợ tình yêu huyền thoại – Chợ Phong lưu Khâu Vai cũng đủ để lòng người thổn thức tìm về trải nghiệm một Mèo Vạc hoang sơ, kỳ vỹ, mê đắm lòng người, khiến “Khâu Vai ngày trở lại” thực sự là một trải nghiệm đáng nhớ giữa đất trời cao nguyên.

Bài, ảnh: Kim Tiến

Nguồn: Dulichvn