Trong khi cả thế giới đang trầm trồ khi nhiều nước châu Á bắt đầu sử dụng lá chuối gói thực phẩm thì các nước này và Việt Nam nói riêng đã làm điều đó từ hàng trăm nghìn năm nay rồi.
Khi nhiều siêu thị Việt Nam bắt đầu sử dụng lá chuối gói thực phẩm, tin này không chỉ được nhiều kênh truyền thông trong nước đưa tin mà còn lan truyền đến tai một số báo nước ngoài. Nhiều báo trong số đó còn gọi đây là một cách “innovative (cấp tiến)” để bảo vệ môi trường.
Nhiều kênh truyền thông nước ngoài đã gọi cách gói lá chuối là “cấp tiến”. Nguồn ảnh: Vice, Mothership.
Tuy nhiên có một sự thật là lá chuối không có gì “cấp tiến” như báo nói cả, bởi vì ông bà ta vẫn luôn sử dụng lá chuối, lá dong, lá dừa… cả trăm nghìn năm nay rồi, và chúng ta chỉ đơn giản là tiếp nối cùng mở rộng truyền thống tốt đẹp đó để bảo vệ môi trường mà thôi. Không tin thì hãy cùng điểm qua ti tỉ những món ăn gói lá tự nhiên từ thời xa xưa cho đến hiện tại để thấy lá chuối “bền bỉ” qua năm tháng thế nào nhé:
Các món bánh truyền thống
Nếu phải kể tất tần tật các món bánh được gói bằng lá của người Việt Nam mình thì đây sẽ là một câu chuyện dài không bao giờ kết thúc, và thậm chí có thể được đóng thành sách không biết chừng. Truyền thống dùng lá gói thực phẩm của người Việt được thể hiện mạnh và rõ ràng nhất ở các món bánh truyền thống. Lá chuối phổ biến nhất, nhưng đôi khi có thể thay bằng lá dừa, lá dong… song xu hướng dùng lá thiên nhiên gói bánh vẫn không thay đổi. Bánh Việt Nam có lịch sử dày sâu bao nhiêu thì các loại lá cũng đi cùng chúng trong thời gian lâu như thế. Bánh chưng từ lúc xuất hiện lần đầu trong truyền thuyết cũng được nhiều người biết đến là món bánh gói lá dong chứ không phải là phát kiến về sau. Có thể nói, lá cùng bánh truyền thống Việt Nam gần như luôn đi cùng nhau.
Bánh tét và bánh chưng là hai “anh đại” trong làng bánh gói lá của người Việt.
Xu hướng dùng lá gói bánh của người Việt không chỉ giới hạn trong một số loại nhất định mà gần như là loại nào cũng sẽ gói bằng lá. Việc này có từ thời xa xưa, ví dụ như món bánh chưng bánh tét có trên nghìn năm tuổi là hai loại nổi tiếng và quan trọng với người Việt Nhất.
Bên cạnh đó, các món bánh ú, bánh ít, bánh tổ… cũng được gói bằng các loại lá. Cả những món bánh Huế như bánh nậm, bánh ít cũng được gói lá chuối. Xu hướng gói lá của người Việt không giới hạn vùng miền, bởi ở vùng nào cũng có các món bánh truyền thống gói lá tự nhiên.
Bánh ú, bánh giò, bánh ít, bánh nậm… tất cả món bánh truyền thống đều được gói bằng lá bất kể vùng miền.
Bánh tổ Hội An cũng được gói bằng lá chuối.
Thậm chí, có những món bánh không gói lá chuối như bánh quy chẳng hạn, để bột không dính, ông bà ta cũng tận dụng lấy lá chuối cắt nhỏ để lót dưới đáy.
Cả khi không gói bằng lá chuối, ông bà ta vẫn tận dụng lá chuối để lót đáy các món bánh có tính dính như bánh quy, bánh dày.
Các món giò, chả, nem
Phàm là các món làm từ thịt và để ăn lâu, ăn dần như giò chả hay các loại thịt lên men như nem chua đều được gói bằng lá chuối. Đây là cách làm từ xưa, bởi lá chuối có khả năng giữ tươi rất tốt và có thể giúp bảo quản thực phẩm trong điều kiện chưa có tủ lạnh. Món giò lụa, giò thủ mà chúng ta hay chuẩn bị trong các dịp lễ Tết đều được gói bằng lá.
Mặt khác, một số món nem, món chả nhỏ như nem chua, chả kẹo… cũng được tỉ mẩn gói bằng lá chuối thành những gói nhỏ xinh. Có thể thấy, cho dù là giò chả có kích cỡ to hay những miếng nem bé xíu, ông bà ta cũng không vì một chữ “tiện” mà thay đổi cung cách của mình. Họ vẫn dành thời gian để cẩn thận gói, thắt dây từng chiếc nem, chiếc chả một như thế đấy.
Dù nhỏ hay to, ông bà ta vẫn tỉ mẫn gói lá chuối từng chiếc nem như vậy.
Các món xôi, cơm
Ngoài bánh trái và giò chả, một hình ảnh vô cùng quen thuộc với đại đa số người Việt Nam ấy chính là các món xôi gói lá chuối. Cho dù là xôi được làm từ gạo gì, có màu gì, ăn kèm đậu hay dừa hay các món mặn, xôi đi cùng lá chuối là việc gần như chưa bao giờ thay đổi. Xôi Việt Nam có vô vàn chủng loại, tuy nhiên dù là xôi nào thì cũng được gói lá chuối cả. Hiện tại, có nhiều nơi dùng hộp xốp để đựng, nhưng hình ảnh xôi gói lá chuối đã quá quen thuộc đến mức chúng ta ai cũng chuộng các hàng xôi truyền thống như thế hơn nhiều.
Xôi Việt và lá chuối là “đôi bạn thân”.
Mặt khác, lá chuối có lớp sáp mỏng bên trên, gói cùng với xôi nóng sẽ khiến lớp sáp thiên nhiên này chảy ra, khiến món xôi thơm hơn, bóng bẩy và ngon miệng hơn rất nhiều.
Mặt khác, lá sen cũng được người Việt dùng để gói xôi, gói cơm ví như món cơm sen cung đình Huế nổi tiếng.
Xôi gói lá sen (trái) và cơm gói lá sen (phải).
Các món ăn vặt, ăn chơi
Không chỉ ở các món bánh, món giò chả hay món xôi truyền thống. Ông bà ta cũng dùng lá trong các món “ăn chơi khơi khơi” như thế này đây. Ví dụ như món bánh ống lá dứa, món chuối nếp nướng, bánh xèo, bánh đúc…
Để bánh xèo không bị dính, người ta cũng chèn một tấm lá chuối mỏng giữa những chiếc bánh.
Ngoài ra, ta còn có một “định lý” không chính thức ấy là: cứ món nào ăn bằng mẹt, rổ mây thì món đó ắt được lót bằng lá chuối như bún đậu, các món bánh…
Cứ món nào ăn bằng mẹt thì món đó ắt phải được lót lá chuối.
Nguồn: KENH14.VN
