Chùa Thánh Duyên nằm trên núi Túy Vân, bên bờ đầm Cầu Hai và cửa biển Tư Hiền, nay thuộc địa phận xã Vinh Lộc, thành phố Huế. Theo tư liệu lịch sử, ngọn núi này từng được vua Thiệu Trị xếp hàng thứ 9 trong 20 cảnh đẹp xứ Thần kinh.

Chùa Thánh Duyên được xây dựng từ nửa cuối thế kỷ XVII, dưới thời chúa Nguyễn Phúc Tần. Năm 1825, vua Minh Mạng cho xây dựng lại chùa, sau đó ban sắc phong lên hàng quốc tự.

Năm 1996, chùa được nhà nước công nhận là di tích văn hóa – lịch sử cấp quốc gia.

Theo Đại Nam nhất thống chí, năm 1648, chúa Nguyễn Phúc Tần trong một chuyến tuần du tới vùng đầm Câu Hai đã phát hiện ra một thảo am nhỏ. Chúa đã cho dựng ngôi chùa nhỏ trên nền thảo am để làm nơi cầu phúc cho muôn dân.

Ngày nay, dấu tích cũ vẫn được lưu giữ, nằm bên phải chánh điện chùa Thánh Duyên.

Trong ảnh là chánh điện của chùa Thánh Duyên ngày nay. Ngoài thờ Phật, nơi đây còn thờ bài vị của vua Minh Mạng.

Chánh điện được xây theo lối nhà rường truyền thống Huế pha lẫn kiến trúc cung đình với mái lợp ngói liệt, cửa sổ trang trí hình chữ “Thọ”, xung quanh có tường thành bao bọc.

Tháp Điều Ngự, một trong những công trình chính tại chùa Thánh Duyên, nằm trên đỉnh núi Túy Vân.

Theo sử sách ghi chép lại, trước đây núi Túy Vân và chùa Thánh Duyên thường là nơi lui tới của các bậc tao nhân mặc khách, trong đó có các vị vua nổi tiếng triều Nguyễn là Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức.

Nhiều áng văn thơ tuyệt tác ca ngợi cảnh đẹp nơi này của các vị hoàng đế đã được khắc trên bia đá, hiện vẫn còn lưu giữ ở chùa.

Nhà sư Pháp Ấn (tu tại chùa Thánh Duyên) cho biết, ngôi quốc tự hiện sở hữu 38 pho tượng cổ bằng đồng, có tuổi đời hơn 200 năm.

Đặc biệt, chùa Thánh Duyên sở hữu tượng 18 vị La Hán cổ, chất liệu bằng đồng, có kích thước lớn nhất nước và đã được ghi vào sách Kỷ lục Việt Nam năm 2008.

Bên cạnh đó, tại chùa còn có bộ tượng Thập Bát La Hán bằng tre thếp vàng, hiện được bảo quản rất cẩn thận.

Theo các nhà sư, trải qua quá trình tồn tại kéo dài, nhiều hạng mục của chánh điện chùa Thánh Duyên bị xuống cấp, kết cấu gỗ bị mối mọt đục khoét.

Chùa Thánh Duyên cũng thường chịu ảnh hưởng của các cơn bão lớn. Nhà sư Pháp Ấn cho biết, sau một trận bão hồi đầu năm 2023, nhiều viên ngói liệt trên mái chánh điện chùa bị rơi vỡ. Từ đó đến nay, nhà chùa phải dùng bạt che tạm để nước mưa không tạt vào bên trong.

Do đây là một công trình di tích quốc gia, nhà chùa đang lập hồ sơ trình cấp có thẩm quyền phê duyệt dự án trùng tu, tôn tạo.

Một nhà bia trong khuôn viên chùa Thánh Duyên cũng đã hư hỏng, xuống cấp, cần được tôn tạo.

Đình Tiến Sảng, nằm phía sau tháp Điều Ngự trên đỉnh núi Túy Vân, đã hư hỏng một phần mái. Công trình cũng bị người dân, du khách viết, vẽ bậy chằng chịt.

Ngoài hệ thống kiến trúc mang đậm dấu ấn của phong cách kiến trúc triều Nguyễn, chùa Thánh Duyên còn có 113 cây cổ thụ, tuổi thọ 200-300 năm, gồm các loài như thông, xoài, mít, dầu lai, lim… đã được đánh số thứ tự.

Trong ảnh là di tích khảo cổ giếng vuông nằm dưới chân núi, trong khu vực sân chùa Thánh Duyên.

Vị trí của chùa Thánh Duyên trên bản đồ (Ảnh: Google Maps).

Nguồn: Dantri