Trải dài vùng phía nam dãy núi Balkan, thung lũng Rose (Hoa Hồng) từ lâu đã là niềm tự hào của những người dân Bulgaria. Hè về, nơi này lại khoác lên mình bộ áo sặc sỡ mê đắm lòng người với muôn nghìn bông hoa đua nhau tỏa sắc.

Trước đây, thung lũng được biết đến là khu chế tạo vũ khí tự động. Ngày nay, nơi đây nổi tiếng là trung tâm sản xuất tinh dầu hoa hồng, thứ được mệnh danh là “vàng lỏng”. Người nông dân phải tốn hơn 1,4 tấn hoa hồng mới làm được 0,5 kg tinh dầu, trị giá khoảng 3.000 – 6.000 USD.

Hoa hồng ăn được và mùi hương của nó được ví như như biểu tượng của Bulgaria. Nhưng hiện tại, áp lực kinh tế và biến đổi khí hậu đang đe dọa đến tương lai của lĩnh vực kinh doanh dựa vào hoa. 

Loại hoa hồng chứa dầu phổ biến nhất được tìm thấy trong thung lũng là hoa hồng Damask. Nhiều người cho rằng loài hoa này có nguồn gốc từ thủ đô Damascus của Syria, trong khi những người khác nhận định quê hương của nó là Ba Tư cổ đại.

Vào dịp giữa năm, người dân thị trấn Kazanlak, nơi được coi là trung tâm của thung lũng, thường tổ chức lễ hội hoa hồng.

Du khách có thể xem múa dân gian, ngắm hoa hồng truyền thống, xem quy trình chưng cất và làm các sản phẩm từ hoa hồng như bánh, xà phòng, đồ trang sức, rượu vang và rakia (một loại rượu mạnh trong vùng).

Việc kinh doanh hoa khó khăn là nguyên nhân để tổ chức lễ hội, nhằm thúc đẩy mua bán. Người nông dân đã phải tốn công sức, chi phí để canh tác nhưng giá mua lại rất thấp.

Được các nhà sản xuất mỹ phẩm ưa chuộng, dầu hoa hồng vẫn luôn được đánh giá cao. Tuy nhiên, giá hoa lại giảm mạnh, hầu như không đủ chi phí sản xuất và lao động. Các nhà máy giải thích điều này xảy ra bởi sự bão hòa của thị trường, nhưng người nông dân Bulgaria cho rằng đơn vị thu mua đang hợp tác để ép giá xuống.

Nhiều người dân đã bỏ các túi hoa trên đường cao tốc để phản đối giá mua thấp. Họ cảm thấy không xứng đáng với công sức bỏ ra. Người nông dân phải giâm cành vào mùa thu, bón phân, loại bỏ cành khô, côn trùng và cỏ dại, rồi thu hoạch vào tháng Năm, tháng Sáu.

Biến đổi khí hậu cũng là mối lo ngại của người trồng hoa dù thung lũng Rose có hai con sông và núi chắn, giảm tác động của thời tiết. Nhưng khi nhiệt độ tăng cao hoặc lượng mưa thấp hơn mức tiêu chuẩn, hoa có thể nở sớm đồng loạt mà không theo từng đợt cho quá trình thu hoạch 3 tuần như truyền thống.

Mùa hái hoa hồng năm nay đã ngắn hơn một tuần, chất lượng cũng bị giảm bởi hoa nở nhanh mà lại thiếu nhân công. Aleksandrova, một người trồng hoa, nói: “Chúng tôi hoàn thành việc thu hoạch chậm hơn một giờ so với thời gian chuẩn, khi dầu đã bắt đầu bốc hơi từ hoa”.

Cả nông dân và nhà sản xuất tinh dầu đều lo lắng về sự bền vững của việc canh tác hoa hồng. Nhưng thật khó để hình dung thung lũng Rose – hoặc Bulgaria nói chung – không có những bông hoa tượng trưng cho bản sắc dân tộc. Bởi hoa hồng đã là một thương hiệu xuất hiện khắp mọi nơi như quần áo, đồ trang sức, bảo tàng và khách sạn.