Torii – cánh cổng đến thế giới thần linh ở Nhật Bản

Torii là công trình truyền thống của Nhật Bản, thường thấy tại lối vào đền thờ Shinto – Thần đạo (trong tiếng Nhật gọi là Sandō). Nó được coi là biểu tượng của sự chuyển tiếp giữa cõi phàm tục và thế giới thần linh.

Những cánh cổng đơn giản, màu đỏ như son này từng được dựng bằng gỗ hoặc đá. Nhưng ngày nay, người Nhật đã thay thế đó bằng thép không gỉ và bê tông, cùng các loại vật liệu khác để tăng thêm độ bền vững cho công trình. Các tài liệu cổ có ghi chép rằng những chiếc cổng thiêng Torii xuất hiện đầu tiên ở Nhật Bản vào năm 922, tuy nhiên nguồn gốc thực sự của nó vẫn còn là một bí ẩn chưa có lời giải đáp.

Có rất nhiều giả thuyết khác nhau về sự ra đời của những cánh cổng Torii. Có ý kiến cho rằng Torii của Nhật Bản bắt nguồn từ Torana – những cánh cổng được xây dựng tại đền thờ Hindu ở Ấn Độ. Đầu tiên, chúng được sử dụng bởi các tín đồ Phật giáo sau đó mới du nhập vào Nhật Bản.

Trong khi đó, nghiên cứu khác lại nghiêng về giả thuyết Trung Quốc mới là nguồn gốc thực sự của Torii. Điều này được cho là bởi vì cổng Torii rất giống với các cổng chào (Pailou) ở Trung Quốc ở hình dáng, màu sắc và cả vị trí đặt tại nơi linh thiêng để đánh dấu ranh giới.

Các đền Sandō thờ thần Inari rất phổ biến ở Nhật và thường có lối vào được tạo thành bởi hàng trăm chiếc cổng Torii dựng san sát nhau. Hầu hết trong số đó được quyên tặng bởi các gia đình thương nhân để tỏ lòng biết ơn thần linh đã giúp cho công việc kinh doanh của họ suôn sẻ, thuận lợi. Đặc biệt, tại đền thờ Fushimi Inaritaisha ở Kyoto còn có lối vào được xây dựng bởi hàng nghìn chiếc cổng Torii. Trên mỗi chiếc cổng này đều ghi thời gian và họ tên của người quyên tặng.

Cánh cổng Torii nổi tiếng nhất ở Nhật Bản là Itsukushima – đền thờ linh thiêng nằm trên đảo Miyajima thuộc thành phố Hatsukaichi. Khu liên hợp này được đưa vào danh sách di sản thế giới của UNESCO. Không chỉ được coi là báu vật quốc gia, hình ảnh cánh cổng Torii trước dãy núi Misen còn là một trong ba điểm du lịch hấp dẫn nhất của Nhật Bản bên cạnh Amanohashidate và vịnh Matsushima.

Cánh cổng được xây dựng vào năm 593 và trùng tu vào năm 1168 và cải tạo, mang hình dáng như hiện nay từ năm 1875. Cánh cổng Torii này cao 16 m, được làm bằng gỗ long não chọn lọc rất cẩn thận và kỹ càng. Khi thủy triều lên, cả chiếc cổng ranh giới linh thiêng như đang nổi lên trên mặt nước. Người Nhật cho rằng nếu nhét đồng xu vào vết nứt dưới chân cổng và cầu nguyện thì điều ước của họ sẽ trở thành sự thật. Ngoài ra, người dân ở đây còn có phong tục nhặt những con sứa bám dưới chân cổng với mong muốn đem lại may mắn cho mình và người thân.

Cổng thiêng Itsukushima được dựng để dành riêng cho ba người con gái của Susano-o no Mikoto – vị thần Shinto của biển và gió bão. Xưa kia, toàn bộ hòn đảo được coi là nơi linh thiêng nên không có dân thường nào được phép đặt chân lên đây. Chính vì vậy, cổng Torii được dựng trên mặt nước để cho những người hành hương đi qua trước khi lên đảo. Người ta cho rằng làm như vậy thì thường dân đã được cho phép bước vào cõi thiêng của các vị thần linh mà không bị trừng phạt.

Ngoài ra, để giữ được sự thanh tịnh cho ngôi đền, từ năm 1878, tất cả các trường hợp tử vong hay sinh nở quanh khu vực này đều bị cấm. Thậm chí phụ nữ mang thai sắp đến ngày lâm bồn và người già ốm yếu cũng không được phép đến đây.