Nhắc đến kiến trúc truyền thống của Trung Quốc, không thể không đề cập tới viên lâm Tô Châu. Trong câu tục ngữ “Trời có thiên đàng, đất có Tô Hàng”, Tô Châu được so với thiên đường vì xưa nay Tô Châu nổi tiếng có nhiều khu vườn thanh nhã.
 |
|
Viên lâm Tô Châu. Ảnh: Beijingcenter |
Nghệ thuật làm vườn của Trung Quốc có nguồn gốc lịch sử gắn bó với nền nghệ thuật văn học và hội họa, nhất là ảnh hưởng của nền văn học cổ điển cũng như hội họa sơn thủy truyền thống. Trong quá trình phát triển, viên lâm từng bước hình thành 2 hệ thống lớn: viên lâm hoàng gia và viên lâm tư gia. Viên lâm hoàng gia tập trung ở vùng Bắc Kinh, còn viên lâm tư gia thì tiêu biểu là Tô Châu. Do sự khác biệt về địa vị chính trị, kinh tế và văn hóa cũng như điều kiện địa lý và thiên nhiên, hai hệ thống này có độ chênh lệch rõ nét về quy mô, bố cục, phong cách, màu sắc…
Ưu thế của viên lâm hoàng gia là hùng vĩ, trang nghiêm và đường hoàng, chẳng hạn như Di Hòa Viên của Bắc Kinh, sơn trang nghỉ mát Thừa Đức của Hà Bắc… Còn đặc điểm của viên lâm Tô Châu là sắc xảo, tự do, tinh tế và trang nhã. Do viên lâm Tô Châu lưu ý sự thống nhất hài hòa giữa văn hóa và nghệ thuật, thời cuối phát triển của viên lâm hoàng gia cũng đã hấp thụ nhiều thủ pháp của viên lâm tư gia về quan niệm nghệ thuật, tư tưởng sáng tác, kỹ xảo kiến trúc và nội dung nhân văn.
Tại sao Tô Châu có thể trở thành xứ sở phát triển nhất của viên lâm tư gia Trung Quốc? Tô Châu nằm ở vùng châu thổ sông Trường Giang rất trù phú, nơi có khí hậu dễ chịu, giao thông thuận tiện, ngay từ thời cổ đã là vùng có thương nghiệp và văn hóa phát triển nhất. Ngày nay, tơ tằm và dệt thêu của nơi này vẫn nổi tiếng thế giới.
Lịch sử của vườn viên lâm cổ điển Tô Châu có thể tìm nguồn đến Viên Hựu của Chúa Ngô thời kỳ Xuân Thu vào thế kỷ thứ 6 TCN. Viên lâm tư gia sớm nhất được ghi chép là Bích Cương Viên của nhà Đông Tấn vào thế kỷ thứ 4.
 |
|
Một góc nhìn trong viên lâm. (China Broadcast) |
Thời nhà Minh và nhà Thanh (từ thế kỷ 14 đến đầu thế kỷ 20) là giai đoạn phát triển cực thịnh của nền kinh tế và văn hóa phong kiến Tô Châu. Tô Châu trở thành khu vực sầm uất nhất của Trung Quốc. Nghệ thuật làm vườn thăng hoa, xuất hiện nhiều nhà nghệ thuật viên lâm, khiến hoạt động làm vườn đạt tới một đỉnh cao. Tô Châu lúc đó có hơn 200 vườn viên lâm, hiện nay chỉ còn giữ lại được vài chục vườn, trong đó 4 vườn viên lâm cổ điển: Chuyết Chính Viên, Lưu Viên, Võng Sư Viên và Hoàn Tú Sơn Trang với loại hình kiến trúc đầy đủ và được bảo tồn hoàn chỉnh, đã phô diễn một cách hệ thống và toàn diện nội dung trong các mặt bố cục, kết cấu, tạo hình, phong cách, màu sắc cũng như tu bổ, gia cụ, bày đặt… của nghệ thuật kiến trúc viên lâm thời cổ Tô Châu, đã phản ánh văn minh cư trú cao của vùng Giang Nam trong thời kỳ này, thể hiện thành tựu nghệ thuật cũng như trình độ khoa học kỹ thuật kiến trúc thành thị thời đó. Chính vì vậy, năm 1997, 4 vườn viên lâm này đã được đưa vào danh mục Di sản văn hóa thế giới của UNESCO.
Viên lâm Tô Châu có diện tích nhỏ, áp dụng thủ pháp nghệ thuật không câu nệ và biến đổi khôn lường, với tình tứ hoa chim nước non Trung Hoa, đã tô điểm núi giả, cây xanh, sắp xếp đình đài lầu các cũng như đầm hồ cầu nhỏ trong một không gian có hạn, và để lại cho con người một hiệu quả nghệ thuật nhìn nhỏ thấy lớn.
(Theo China Broadcast)
Nguồn: Vnexpress.net
