Di sản văn hóa phong phú và đặc sắc là nền tảng quan trọng để tỉnh Nam Định phát triển ngành du lịch bền vững. Với hệ thống đền, chùa, lễ hội và làng nghề truyền thống, địa phương đang từng bước khai thác hiệu quả giá trị văn hóa để thu hút du khách và thúc đẩy kinh tế – xã hội.
Theo Sở Văn hóa,Thể thao và Du lịch Nam Định, trong quý I/2025, nhiều lễ hội Xuân quy mô lớn đã diễn ra trên địa bàn tỉnh, thu hút đông đảo du khách. Nhờ thời tiết thuận lợi, lượng khách du lịch đến Nam Định trong quý I ước tính đạt khoảng 768.000 lượt, tăng 7,4% so với cùng kỳ năm 2024. Tổng doanh thu từ du lịch đạt khoảng 182 tỷ đồng, tăng 10,9% so với năm trước.
Nam Định là tỉnh có nhiều di tích lịch sử văn hoá phong phú, đa dạng. Tính đến nay, toàn tỉnh có hơn 1.360 di tích, trong đó có 3 di tích quốc gia đặc biệt; 88 di tích cấp quốc gia; 340 di tích cấp tỉnh; 5 hiện vật được công nhận Bảo vật quốc gia; gần 100 làng nghề với các ngành nghề truyền thống lâu đời. Bên cạnh đó, tỉnh có Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt”; 12 di sản văn hóa phi vật thể được ghi vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia;
Có 245 lễ hội truyền thống, 4 lễ hội văn hóa cấp huyện, xã và hàng trăm lễ hội cấp thôn, làng. Lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nam Định cho biết: Trong những năm gần đây, tỉnh và ngành chức năng xây dựng và triển khai thực hiện nhiều chương trình, đề án nhằm quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị các di tích lịch sử văn hóa và các di sản văn hóa phi vật thể đã được ghi danh trong Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, quốc tế. Nam Định đã quan tâm giới thiệu, quảng bá, tôn vinh những giá trị đặc sắc, riêng có của hệ thống di sản văn hóa vật thể và di sản phi vật thể trên địa bàn tỉnh đến với du khách trong và ngoài nước phát trên các nền tảng số, kênh truyền hình cả nước.
Lễ hội Đền Trần (Nam Định) hàng năm thu hút đông đảo du khách thập phương tham dự.
Đáng chú ý, ngành văn hóa tỉnh Nam Định đã triển khai thực hiện hiệu quả Chương trình số hoá di sản văn hoá tỉnh Nam Định giai đoạn 2021-2030; Chương trình bảo tồn và phát huy bền vững giá trị di sản văn hoá Việt Nam giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn tỉnh Nam Định và Dự án “Ứng dụng công nghệ thông tin xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử văn hoá trên địa bàn tỉnh Nam Định”. Đơn cử, tại Bảo tàng tỉnh Nam Định, đã trang bị máy tra cứu thông tin hiện vật 3D kết nối với phân hệ phần mềm không gian ảo; trên 4.800 hiện vật được số hóa bằng phần mềm chuyên dụng; 500 hiện vật trưng bày và 700 ảnh không gian trong và ngoài bảo tàng được số hóa theo công nghệ 3D.
Đồng thời đã ứng dụng khoa học công nghệ vào các hoạt động quản lý, kiểm kê, phân loại, bảo quản, trưng bày các tài liệu, hình ảnh, hiện vật, hướng tới xây dựng bảo tàng điện tử, mang lại những trải nghiệm mới cho khách tham quan.
Bên cạnh đó, trang thông tin điện tử Bảo tàng tỉnh Nam Định (baotangtinhnamdinh.vn) còn tích hợp ứng dụng tham quan bảo tàng ảo 3D, cung cấp những tính năng cho phép người sử dụng chia sẻ qua các kênh mạng xã hội như: Facebook, twitter, zalo, instagram… nhằm lan tỏa, phổ biến rộng rãi thông tin, thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng, đặc biệt là giới trẻ đối với lịch sử, văn hóa dân tộc. Lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nam Định thông tin, để bảo tồn, phát huy giá trị Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt”; tỉnh đã xây dựng Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt ở tỉnh Nam Định đến năm 2030”.
Tỉnh còn tạo điều kiện để Hội Bảo vệ và phát huy giá trị “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” ở tỉnh Nam Định được thành lập, với sự tham gia của 300 hội viên và 4 chi hội tại các huyện Hải Hậu, Giao Thủy, Xuân Trường, Nam Trực; thường xuyên tổ chức nhiều hoạt động nhằm giới thiệu, quảng bá di sản, tiêu biểu như: tổ chức các lớp truyền dạy kỹ năng hát văn, dạy nhạc cụ dân tộc; sưu tầm và hiến tặng các tài liệu, tư liệu về di sản;
Tổ chức giao lưu thực hành nghi lễ để các hội viên gặp gỡ chia sẻ, học hỏi kinh nghiệm; giúp đỡ và hỗ trợ cho các di tích liên quan đến thực hành di sản; quan tâm hướng dẫn cho các thành viên thực hành di sản nhận thức đúng về bản chất và giá trị của di sản, không phô trương, không lợi dụng để làm sai lệch giá trị, ý nghĩa của di sản.
Lễ hội Phủ Dầy trở thành điểm đến tâm linh hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước.
Đáng chú ý, trên địa bàn tỉnh Nam Định, Quần thể di tích lịch sử – văn hoá Phủ Dầy và Lễ hội Phủ Dầy nằm trên địa bàn huyện Vụ Bản, là một trong những không gian thực hành trải nghiệm di sản “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” cho cộng đồng của tỉnh Nam Định; ngày càng khẳng định được vị thế và trở thành điểm đến du lịch tâm linh hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế.
Lãnh đạo Ủy ban nhân dân tỉnh Nam Định cho biết, bảo tồn, phát huy giá trị của Quần thể di tích lịch sử-văn hoá Phủ Dầy và Lễ hội Phủ Dầy, tỉnh chỉ đạo nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý nhà nước về di tích, lễ hội theo hướng giao cho cộng đồng nhân dân làm chủ thể văn hóa trực tiếp tham gia quản lý di tích và thực hành các nghi thức đối với di sản văn hóa phi vật thể, tránh những biểu hiện sai lệch, biến tướng;
Bên cạnh đó, chú trọng bảo đảm tốt an ninh trật tự, an toàn xã hội, tạo điều kiện thuận lợi để người dân và du khách tham quan, du lịch, sinh hoạt văn hóa tâm linh, giao lưu văn hóa, gắn kết cộng đồng. Đến nay, Lễ hội Phủ Dầy vẫn giữ được quy mô, xứng đáng là một trong những lễ hội tiêu biểu của tỉnh Nam Định cũng như mang tầm quốc gia.
Nhằm bảo vệ, bảo tồn nguyên vẹn các di tích lịch sử văn hoá trên địa bàn, ngày 12/5/2025, UBND tỉnh Nam Định ban hành Kế hoạch số 90/KH-UBND về việc triển khai thi hành Luật Di sản văn hóa số 45/2024/QH15 trên địa bàn.
Mục đích để tổ chức triển khai thi hành Luật Di sản văn hóa bảo đảm đồng bộ, thống nhất, hiệu lực, hiệu quả. Xác định cụ thể các nội dung công việc, thời hạn, tiến độ hoàn thành và trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị có liên quan trong việc tổ chức thi hành Luật Di sản văn hóa.
Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành và Nhân dân trong việc triển khai thi hành Luật Di sản văn hóa và các văn bản quy định chi tiết một số điều của Luật.
Tại Kế hoạch nhấn mạnh việc rà soát, tham mưu ban hành văn bản chỉ đạo thực hiện. Tổ chức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về Luật Di sản văn hóa và các văn bản quy định chi tiết một số điều của Luật. Đồng thời thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước được giao tại Luật Di sản văn hoá. Giao các Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Sở Tài chính, UBND cá huyện, thành phố phối hợp triển khai, thực hiện nghiêm túc, hiệu quả.
Bích Hằng
Nguồn: Dulichvn
