Đình Tiến Sơn hay còn gọi là Linh Quang đình (xã Hợp Đức, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang) không chỉ là di tích văn hóa – lịch sử cấp tỉnh mà còn giữ được nhiều tập tục, sinh hoạt văn hóa độc đáo từ xa xưa.
Đến đình Tiến Sơn đúng dịp diễn ra lễ hội truyền thống của làng (14 tháng Giêng), chúng tôi cảm nhận rõ những nét văn hóa độc đáo và không khí phấn khởi của nhân dân. Lễ hội có quy định, quy ước chặt chẽ và mọi người gia nhập đều phải tuân thủ nghiêm chỉnh.
Nghi thức truyền thống tại Lễ hội đình Tiến Sơn năm 2025.
Bên cạnh những nghi lễ linh thiêng, trang trọng, thành kính, Lễ hội đình Tiến Sơn còn diễn ra các hoạt động văn hóa – thể thao hấp dẫn với sự tham gia của toàn thể nhân dân địa phương trong xã ngoài làng, bạn bè, con cháu làm ăn xa quê trở về tham dự. Các tiết mục văn nghệ và các cuộc thi đấu vật, thi cờ, bóng chuyền qua đó phát huy truyền thống của làng quê nêu cao tinh thần đoàn kết.
Theo ông Nguyễn Hùng Mạnh, Hội trưởng Hội Tuần đình thôn Tiến Sơn, đình Tiến Sơn được xây dựng vào năm 1758 và hoàn thành vào năm 1760. Ban đầu đình có tên là Linh Quang đình, có vị trí cách đình hiện tại khoảng 100m về phía Tây. Năm 1820, người dân trong làng đã bàn bạc, thống nhất đưa đình làng về vị trí như hiện tại.
“Khác với những ngôi đình khác của tỉnh Bắc Giang, đình Tiến Sơn thờ 5 vị thành hoàng làng là Cao Sơn Bảo Trung Hưng thượng đẳng tôn thần, Quý Minh Bảo Trung Hưng thượng đẳng tôn thần, Lục Lang Đương Giang Bảo Trung Hưng tôn thần, Đô Thống Minh Giang Bảo Trung Hưng tôn thần, An Vương Hậu Chương công chúa Bảo Trung Hưng tôn thần. Năm 1851, đình được vua Tự Đức ban sắc phong với bốn chữ vàng “Mỹ tục khả phong”. Bốn chữ đó được khắc trên bức hoành phi bằng chữ Hán sơn son thếp vàng, nay vẫn còn được lưu giữ”, ông Nguyễn Hùng Mạnh cho biết thêm.
Hội đấu vật tại Lễ hội đình Tiến Sơn năm 2025.
Theo tìm hiểu, ngoài những sắc phong, ngai vị, trong đình Tiến Sơn còn lưu giữ nhiều cổ vật quý, gồm: Kiệu bát cống; hệ thống bát hương, đèn được lưu giữ từ khi mới lập đình; tấm bia đá ghi những nghĩa sĩ của làng đã hy sinh trong các cuộc chiến đấu chống giặc xâm lược.
Trải qua nhiều lần trùng tu, lần gần nhất vào năm 2016, nhờ nguồn kinh phí hỗ trợ của tỉnh Bắc Giang, cùng sự đóng góp của đông đảo nhân dân, đình Tiến Sơn được sửa chữa lớn, nâng cao thêm chân cột và bảo tồn kiến trúc như hiện nay. Năm 2021, bằng nguồn vốn huy động con cháu xa quê và nhân dân trong làng công đức được gần 200 triệu đồng, nhân dân đã xây dựng nhà sắp lễ và các hạng mục phụ trợ, sân, bậc khu, sửa chữa và sơn lại đền Quan Đô… góp phần giúp bức tranh tổng thể khu di tích lịch sử-văn hóa của làng được khang trang sạch đẹp và linh thiêng.
Theo ông Nguyễn Hùng Mạnh, hằng năm vào ngày lễ hội làng (14 tháng giêng) và ngày giỗ trận (14 tháng 8 âm lịch), bà con nhân dân trong làng và con cháu xa quê cùng về dự ôn lại truyền thống quê hương, thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, luôn nhớ về quá khứ để tạo dựng tương lai, mang đậm bản sắc văn hóa của quê nhà. “Ngoài ra, những ngày lễ chính, ngày mồng 1 hằng tháng, các cụ ông vẫn duy trì tục lệ họp hội Tuần đình, giữ nguyên trang phục truyền thống là áo the, khăn xếp, ngồi theo thứ tự. Hội Tuần đình vẫn tuân thủ lễ tế thần, bao gồm lễ mở cửa đình, lễ tế thành Hoàng làng và 49 vị nghĩa sĩ đã hy sinh chống giặc Cờ Đen năm 1871 và những liệt sĩ đã hy sinh trong các thời kỳ kháng chiến. Đây là dịp để các cụ bàn về các hội, hương ước, nét văn hóa, thuần phong mỹ tục của quê nhà”.
Quang cảnh đình Tiến Sơn.
Đồng chí Nguyễn Văn Khuê, Quyền chủ tịch UBND xã Hợp Đức, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang cho biết, những năm qua, Đảng ủy, UBND xã Hợp Đức đã chỉ đạo các cấp ngành tuyên truyền tới người dân, con em xa quê về việc giữ gìn, duy tu các di tích văn hóa-lịch sử trên địa bàn. Trong đó, đình Tiến Sơn đã làm tốt việc giữ gìn những nét đẹp văn hóa truyền thống của làng quê, kêu gọi được sự ủng hộ của nhân dân nhằm tôn tạo di tích, bảo vệ những di sản văn hóa tiêu biểu đã được các thế hệ người dân nơi đây giữ gìn qua nhiều năm.
Bài và ảnh: Đức Thắng
Nguồn: Dulichvn
