Trong dòng chảy sôi động của kỷ nguyên số, cùng sự biến chuyển nhanh chóng trong thị hiếu thẩm mỹ của công chúng, các bảo tàng trên thế giới đang không ngừng thay đổi để thích ứng.

Du khách tham gia trải nghiệm tại bảo tàng Paradox. Ảnh: AP

Từ chỗ chỉ là không gian trưng bày tĩnh, nhiều bảo tàng nay đã trở thành điểm đến mang tính tương tác cao, nơi lịch sử và nghệ thuật được “kể lại” bằng công nghệ hiện đại và trải nghiệm đa giác quan.

Bảo tàng vốn được xem là nơi lưu giữ, trưng bày và giới thiệu các hiện vật, tài liệu có giá trị về lịch sử, văn hóa, nghệ thuật hoặc chuyên ngành đặc thù. Tuy nhiên, để duy trì sức hút giữa thời đại công nghệ số, nhiều bảo tàng đã mạnh dạn chuyển mình, sáng tạo trong cách tiếp cận và tổ chức trưng bày, hướng tới mục tiêu tăng cường kết nối với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Tiêu biểu cho xu hướng đổi mới này là bảo tàng nghệ thuật TeamLab Planets tại Tokyo (Nhật Bản). Khác biệt với mô hình bảo tàng truyền thống, TeamLab Planets mang đến trải nghiệm tương tác độc đáo dựa trên công nghệ kỹ thuật số hiện đại.

Trên diện tích khoảng 1.000m², không gian tại đây như một “vũ trụ ánh sáng” sống động, nơi mỗi bước chân của du khách đều có thể khiến khung cảnh thay đổi.

Tại khu vực trưng bày “Floating Flower Garden” (Vườn hoa nổi), hơn 13.000 bông lan cùng nhau nở rộ và di chuyển để mở lối cho người xem, tạo nên hiệu ứng như đang bước vào một giấc mơ kỳ ảo. Những trải nghiệm tương tác như vậy không chỉ làm tăng sự thích thú mà còn kích thích các giác quan, biến nghệ thuật thành cuộc chơi đầy màu sắc.

Tương tự, hệ thống bảo tàng Paradox (có mặt tại hơn 10 quốc gia tại Bắc Mỹ, châu Âu và châu Á) đã mang đến mô hình kết hợp giữa phòng trưng bày nghệ thuật, triển lãm khoa học và khu vui chơi giải trí.

Du khách đến đây có cơ hội khám phá các ảo ảnh quang học và các hiện tượng khoa học độc đáo qua trải nghiệm nhập vai. “Người xem chính là nhân vật trải nghiệm thực sự, được hòa mình vào từng không gian nghệ thuật”, bà Samantha Impellizeri, Giám đốc điều hành bảo tàng cho biết.

Tại Việt Nam, I-MUSEUM (một bảo tàng nghệ thuật đa giác quan) cũng nhanh chóng thu hút sự quan tâm của công chúng, nhất là giới trẻ và du khách yêu nghệ thuật. Với công nghệ trình chiếu hiện đại, khách tham quan được “đứng trong” các kiệt tác của danh họa Van Gogh, Claude Monet… và hòa mình vào không gian nghệ thuật đậm chất thơ như ánh đèn lồng Hội An hay khung cảnh biển xanh cát trắng.

Trong tác phẩm kinh điển The Starry Night (Đêm đầy sao) của Van Gogh, công nghệ đã biến mặt phẳng tranh thành không gian ba chiều rộng lớn. Người xem không còn đơn thuần ngắm tranh, mà trở thành một phần của tác phẩm, được “sống” trong khung cảnh sao trời lung linh nhờ công nghệ chiếu sáng và chuyển động.

Ứng dụng công nghệ tiên tiến đang trở thành giải pháp trọng tâm để “làm mới” bảo tàng, đưa các tác phẩm nghệ thuật kinh điển đến gần hơn với công chúng.

Nghệ thuật trải nghiệm hòa nhập – một xu hướng đang lan rộng trên toàn cầu – sử dụng công nghệ để tạo ra môi trường tương tác đa giác quan, nơi người xem không chỉ nhìn mà còn cảm nhận bằng thính giác, xúc giác và thậm chí là khứu giác được nhiều bảo tàng áp dụng.

Các công nghệ như trình chiếu ánh sáng, âm thanh, thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR), kính 3D… đang góp phần làm thay đổi hoàn toàn cách công chúng tiếp cận bảo tàng.

Nhờ đó, người tham quan có thể tra cứu thông tin chi tiết về hiện vật ngay tại chỗ, tương tác trực tiếp trong không gian mô phỏng ba chiều, tạo cảm giác chân thực và sống động như đang du hành vào lịch sử hoặc bước vào một thế giới khác.

Theo ông Dennis Speigel, Giám đốc công ty tư vấn International Theme Park Services, những đổi mới trong ngành Bảo tàng đang mở ra kỷ nguyên trải nghiệm mới cho du khách: “Chúng ta đã phát hiện rất nhiều điều thú vị trong ngành Bảo tàng những năm qua. Và hiện tại, công nghệ mới đã tạo nên trải nghiệm chưa từng thấy. Đó là xu hướng phát triển tất yếu của nhân loại, những gì cũ kỹ sẽ trở nên mới mẻ trở lại”.

Trong bối cảnh cạnh tranh giữa các điểm đến văn hóa – giải trí ngày càng gay gắt, bảo tàng không chỉ là nơi lưu trữ tri thức mà còn phải trở thành một phần của hành trình khám phá, giáo dục và giải trí của công chúng.

Việc “thổi hồn” vào các bảo tàng bằng công nghệ hiện đại, cách kể chuyện mới và thiết kế trải nghiệm đa dạng không chỉ góp phần nâng cao nhận thức về văn hóa – lịch sử, mà còn mang lại giá trị kinh tế cho ngành du lịch và văn hóa.

Làm mới bảo tàng không còn là một lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu tất yếu trong chiến lược phát triển văn hóa thời đại số.

Hồng Nhung

Nguồn: Dulichvn